Wśród metali do trucizn nerkowych zaliczamy przedewszystkiem uran i chrom, następnie rtęć, ołów, tal i mangan. Pewne podrażnienie nerek wywołują także cynk, kadm, glin i metale ziem rzadkich, z których najlepiej zbadanym jest cer. Do tych pierwiastków należy dołączyć jeszcze, jako osobną grupę wanad i bizmut i inne pierwiastki tej grupy — P, As, Sb — tworzące anjony.
Ogólne działanie metali ciężkich występujące, prócz zatruć przewlekłych rtęcią i ołowiem, tylko w warunkach doświadczalnych, polega na uszkodzeniu układu nerwowego, czego skutkiem bywa porażenie ośrodkowe. Bezpośrednie działanie paraliżujące na mięśnie, łącznie z mięśniem sercowym, jest mniej wyraźne.
Wyraźnie bakterjobójcze, antyseptyczne działanie soli metali ciężkich polega na zdolności łączenia się jonów z białkiem; najwyraźniej występuje ono dla soli rtęci i srebra, a już w znacznie słabszym stopniu dla ołowiu, miedzi, cynku i bizmutu. Stąd wnioskujemy, że metale ciężkie są też truciznami komórkowemi.
Jak wynika z działania metali ciężkich, w przeważającej większości przypadków substancjami czynnemi w ustroju są nie same pierwiastki, lecz ich pochodne chemiczne. Pochodne takie mogą mieć właściwości jonów, posiadających naboje elektryczne i podlegających prawom dysocjacji — mogą one również być cząsteczkami, lub odłamkami cząsteczek, niezdolnemi do samodzielnego istnienia, wszakże wywierającemi wpływ na właściwości zawierającego je związku.
Przy objaśnianiu właściwości trujących związków złożonych może wchodzić w rachubę przedewszystkiem istnienie pewnej zależności ich od jakościowego składu. Objaśnienie takie okazuje się mniej więcej użyteczne dopóty, dopóki mamy do czynienia z łatwo rozkładającemi się związkami, jak naprzykład niezjonizowane pochodne metali ciężkich. Jony zespolone zawierające żelazo, rtęć, ołów, arsen, związki organiczne tych pierwiastków lub ich jonów posiadają odmienne właściwości. Ołów trójetylowy jest trucizną nasenną. Trójfeniloarsen wydziela się bez żadnego rozkładu z moczem i jest dlatego ciałem obojętnem. Istnieje liczny szereg związków organicznych arsenu kilkaset razy mniej trujących niż kwas arsenowy i posiadających specjalny tropizm wobec pewnych pasorzytów. Tak np. dawka śmiertelna As2O3, dla człowieka jest 0,002 na kg lecz człowiek wytrzymuję łatwo 0,06 atoksylu, 0,1 arsacetyny, i 0,2 sal-
