Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/136

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wanych. Jak już wspomniano stosunek ten niezupełnie wyraźny dla anjonów jest bardziej określony dla katjonów. Jeszcze w połowie zeszłego stulecia Black i Rabuteau ustalili ogólne prawo, według którego trujące właściwości metali wzrastają równolegle z ich ciężarem cząsteczkowym. Ponadto zauważono już wtedy że istnieją mniej więcej prawidłowe stosunki pomiędzy członkami grup podobnych, dających pochodne o charakterze izomorficznym (formy krystaliczne, mogące pobudzać roztwory swych analogów do krystalizacji). W dalszym ciągu, po ustaleniu systemu perjodycznego, okazało się, że tego rodzaju ugrupowanie trucizn odpowiada mniej więcej grupom tablicy Mendelejewa. Jakościowe szczegóły, typowe dla działania przedstawicieli danej izomorficznej grupy lub dla klasy systemu perjodycznego, okazują się zasadniczo jednakowemi. Dla pierwiastków ze zmienną wartościowością (żelazo, cer) zauważono, że jadowitość wzrasta razem z wartościowością. Jon Fe’’’ jest według Balck’a 80 razy jadowitszym od Fe’’, Ce’’’ 12 razy od Ce’’.
Można przyjąć, że najjadowitsze metale należą do pierwiastków o największym ciężarze atomowym. Są to bar (137), rtęć (200,6), tal (204), ołów (207) i uran (238). Nieczynność pewnych pierwiastków ze znacznym ciężarem atomowym, jak np. toru, tantalu i bizmutu, zależy od małej rozpuszczalności związków powstających w organizmie. Srebro (107), złoto (197) i grupa metali platynowych, należą do działu wyraźnych trucizn.
Dane Black’a są bardzo ciekawe jako pierwsza próba ustalenia pewnej łączności pomiędzy właściwościami pierwiastków a ich względną jadowitością. Przytaczamy je poniżej wraz z obliczeniem względnej dawki Black’a w stężeniu cząsteczkowem.

Nazwa pierwiastka ciężar at. dawka śmiertelna g/kg stężenie cząsteczkowe.
I Lit 7 1,2 0,17
Rubid 85 0,12 0,0014
Cez 133 0,12 0,0009
Srebro 108 0,12 0,00026
Złoto 196 0,028 0,000015
II Beryl 9 0,023 0,0025
Glin 27 0,007 0,00026
Żelazo (Fe’’’) 56 0,004 0,00007