Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/080

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
— 74 —


§ 52. Przystosowanie organizmu do trucizn.

Jak możemy wywnioskować z powyższego, pomiędzy zatruciami a chorobami innego pochodzenia nie zachodzi w rzeczywistości żadna zasadnicza różnica. W obu wypadkach objawy chorobowe są zawsze wynikiem niemożliwości należytego przystosowania się ustroju do niezwykłych warunków otoczenia. Dlatego też gdy takie warunki stają się stałemi, pewna ilość istot zastosowuje się do nich, wskutek czego warunki te przestają być dla nich chorobotwórczemi. Zjawisko to stanowi treść tak zwanego przystosowania gatunkowego. Mamy przykłady takiego przystosowania się do trucizn u farmakofagów, czyli zwierząt, przeważnie gąsienic motyli, które nietylko żywią się jadowitemi roślinami, lecz rośliny te są dla nich jedynym odpowiednim pokarmem. Tak np. różne gatunki fajecznika (Aristolochia) są wyłącznym pokarmem gąsienic podzwrotnikowych, olbrzymich Ornithoptera, jak również tutejszej Thais, wówczas gdy u wszystkich ssaków rośliny te wywołują niechybnie śmiertelne zapalenie jelit i nerek. Typowa trucizna sercowa, neriina, zawarta w liściach zwykłego oleandra, nie przeszkadza tej roślinie w żywieniu pięknej Daphnis Nerii. Rośliny zawierające atropinę, z rodzaju Solanaceae, mogą być, jak już o tem mówiliśmy, bezkarnie używane jako pokarm przez wiele gatunków zwierząt.
Dlatego też samo pojęcie „trucizna“ jest mniej więcej względnem. Trucizn bezwzględnych nie znamy, tak samo dla roślin. Na glebach zawierających duże ilości soli kuchennej, cynku, baru, przetworów rozkładu materjałów organicznych, rosną specjalnie do tego przystosowane rośliny, mogące w niektórych wypadkach stać się źródłem zatrucia dla ludzi.
Zupełnie możliwą rzeczą jest także zatrucie przez mięso i mleko zwierząt odpornych na pewne trucizny, jak to naprzykład zostało ustalone dla atropiny i kantarydyny (mięso ptaków i mleko kozy).
Mamy tu do czynienia nietylko z wyjątkową przystosowalnością poszczególnych gatunków. W zatruciach przewlekłych ukazują się zawsze przejawy przystosowania osobistego, powodującego zmiany właściwości samej jednostki zatrutej. Są to przedewszystkiem rozpatrywane już wyżej zatrucia nałogowe oraz rozmaite postacie allergji, określone poprzednio jako nietypowe odczyny na zatrucia.
Najważniejszą wszakże jest okoliczność, że każde zatrucie,