Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/045

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
— 39 —

ności syntetyczne są dość ograniczone, niezbędne pierwiastki muszą być dostarczane w stanie odpowiednich związków organicznych. Jedne z tych związków podobnie do zasadniczych pierwiastków: C, H, O, N, S, P, Ca, Na, K, Cl muszą być obecne w dużych ilościach i tworzą główne źródło energji, drugie, podobne do takich pierwiastków jak magnez, żelazo, jod, wystarczają w znikomo małych ilościach — trzecie, obejmujące wszystkie pierwiastki, zatrzymywane tylko w stanie znikomych śladów, są prawdopodobnie przypadkowemi składnikami pożywienia. W warunkach chorobowych, chronicznych zatruciach, mamy nagromadzenie zupełnie obcych pierwiastków, jak np. rtęci i srebra.
Wśród organicznych przetworów spożywczych rolę pospolitych pierwiastków odgrywają w organizmie zasadnicze składniki pokarmowe — węglowodany i tłuszcze, jako źródła C, H i częściowo O; białka, jako źródła N, P i S. Ca, i Cl są dostarczane zwykle w stanie związków mineralnych.
Rola czynników o działaniu oligodynamicznem przypada w udziale dwóm rodzajom związków, tak zw. witaminom i produktom czynności gruczołów naczyniowych, czyli hormonom.

§ 30. Witaminy i głód witaminowy.

Witaminami nazwano pewne związki zawierające azot, a występujące w bardzo małych, znikomych ilościach w żywych tkankach zarówno roślin jak i zwierząt. Związki te okazują się niezbędnemi do prawidłowego przebiegu żywienia układu nerwowego, rozwoju procesów wzrostu wogóle i w szczególności wzrostu szkieletu, i t. d. Istnienie ich zostało ustalone zaledwie kilka lat temu i chemiczny ich skład jest jeszcze mało znany. Wogóle rozróżniają dwa ich rodzaje: jedne rozpuszczalne w tłuszczu i drugie nierozpuszczalne w nim.
Brak witaminów w pokarmie wywołuje głód witaminowy, czyli awitaminozę, przyjmującą postać pewnych chorób bardzo podobnych do chronicznych zatruć.
Są to swoiste zapalenia nerwów obwodowych, jak beri-beri, która jest skutkiem żywienia się wyłącznie polerowanym ryżem; uszkodzenia szkieletu, jak krzywica, która jest skutkiem złych warunków odżywiania dzieci wogóle; pewne skazy krwotoczne, jak szkorbut, powstający w warunkach braku świeżych przetworów spożywczych, szczególnie zaś jarzyn.