Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/020

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
— 14 —

Zwiększoną zdolność krzepnięcia mamy w zatruciu kwasami mineralnemi, solami wapnia, niektóremi proteinami, jak żelatyna, i kwasami nukleinowemi. Najsilniejszem jest działanie pewnych białek jadowitych, zwanych toksalbuminami, np. zawartych w nasionach rącznika — rycyny (ricinus communis).
Skutkiem powstania zakrzepu (trombozy) wewnątrz naczynia, obieg krwi w tem miejscu zostaje powstrzymany. Zależnie od wielkości i znaczenia naczynia i od możliwości wykorzystania dla krwioobiegu obocznych dróg (t. zw. kollaterali), skutki skrzepnięcia mogą być bardzo różne. Tak naprzykład zakrzep małej tętniczki sercowej powoduje natychmiastową śmierć, a obecność nawet licznych skrzepów w sieci żył podskórnych może pozostać niezauważoną. Tem niemniej każdy skrzep jest zjawiskiem niebezpiecznem wobec możności powstania zatorów (embolia) przez unoszenie z biegiem krwi kawałeczków skrzepu do innych naczyń, w których zatrzymując się tworzą one w pewnych warunkach bardzo niebezpieczne przeszkody dla krwioobiegu. Naprzykład zatory głównej tętnicy płucnej, tętnic rdzenia przedłużonego i serca mogą stać się przyczyną nagłej śmierci.
Specjalną postać zatoru stanowi zator gazowy, który może powstać przez dostarczenie do tkanek lub naczyń pewnych związków dających przy rozkładzie gazy. Najważniejszemi są tu nadtlenki, np. nadtlenek wodoru i ciekawe z tego punktu widzenia sole diazobenzolu, które przy działaniu wody dają azot.

C6H5N2Cl + H2O = C6H5OH + HCl + N2

Paraliż serca jest skutkiem zatruć przez wiele trucizn. Śmierć wskutek zatrucia następuje wogóle albo wskutek paraliżu ośrodka oddechowego, gdy przy wstrzymaniu ruchów oddechowych serce działa jeszcze w ciągu pewnego czasu, albo też wskutek paraliżu samego serca, gdy naodwrót, przy sercu już nieczynnem, dają się obserwować przez pewien czas trwające ruchy oddechowe.
Zależnie od tego czy paraliż serca jest jedynym objawem zatrucia albo też skutkiem całego szeregu poważnych zmian anatomicznych, rozróżniamy specjalne trucizny sercowe o działaniu czynnościowem i inne o działaniu przeważnie anatomicznem, nareszcie powodujące następczy paraliż serca.
Do ostatniej grupy należą trucizny bojowe jak: fosgen, chloropikryna, organiczne związki arsenowe — do pierwszej, najsilniejsze ze znanych trucizn: akonityna, muskaryna, atropina i t. p.