Strona:PL Linde - Słownik języka polskiego 1855 vol 5.djvu/69

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

Najsławniejsi roślinopisarze w Polskim języku Marcin z Urzędowa i Syreniusz. Bot. Nar. 4. ROŚLlNOPISMO, a, n., botanika, mówi o roślinach. Bot. Nar. 2, bte Srmtterlebre, ^jïanjenfunbe. ROSŁOSĆ, ści, i., sperość, großer 25udj$. Ilippiasz w siłach i rosłości olbrzymom równy. Ter. Tel. 511. — (ROSLITOWAĆ się, ob. Rozlitować się). — ROSŁY, a, e, spory, groß geroadjfen, groß. (Boh. rostliwÿ rosnący; Rag. raastgliv vegetabilis). Rosły na kształt wieży. Przyb. Milt. 178. Rosłe cedry Libańskie. Byb. Ps. 50. Na rosłe góry srogi piorun bije. Bardz. Trag. 244. Katechizm dla roślejszych. Byb. Ps. praef. fur bie Cśrmadjfettertt. Wszyscyśmy teraz pośli Za światem mali i rośli. J. Kchan. Dz. 299. W młodych i rosłych leciech. Glicz. Wych. E 5. — (ROŚMIAC się, ob. Rozśmiać sie. R0ŚMlESZYĆ, ob. Rozśmieszyć). — ROSNĄĆ, ‘ROŚĆ, rosł, rośnie, ’roście, rosnę, ’rostę t’erb. med... niedok., urosnąć, zrosnąć, dok.; Boh. rusti, zrusti, zrosił; Slov. rostu, rostnu; Sorab. 2. rofcż, roszl, rostu; Sorab. 1. rostu, zrostu; Carn. rasti, râstem; Vind. rasti, rafèl, rastern, rastim, odstaulat: Croat. raszti, ra~ zti, raztem, raszelszem; Dal. reezti; Bag. raasti, rSstje — ti, rattjeti; Bosn. rasti, uzmosgitise; Ross, рости, poсту, расту; (cf. Hung. arad; Ger. 9?eiß ul ^fropfretö, c.f. Lat. cresco; Aeol. xq(cut-zo)); większym się stać, nmd)* fett. Jeżeli zwierz przez pokarm odbiera więcej nowych części, niż utraca, wtedy rośnie. Lecz wielkie podobieństwo, ii rośnienie nie czyni nowych części, tylko rozszerza te, które już są. Kluk. Zw — 1, 121. Ziółka te tylko, które u nas ‘rostą, będę wypisywał. Urzed. 16. O kwiatki! co na inszej nie zrośniecie ziemi. Przyb. Milt. 555. Rosnące płoty i ogrodzenia z witwiny. Mon. 74, 760. żywe, lebenbige З^ипе. Piotr rośnie, Jan urósł, a ja nie urosnę? Kras. ѴУ. 22. Ciasto zaczynione poczyna ruszać i ’rość. Syr. podnosić się, №(ld)fen, Guffłetgeir, flufqiiiHett. Ta miłość, jak ciasto na drożdżach rośnie. Teat. 10, 76. Odległością opinia ’roście. Fredr. Ad. 298. ’Rostą pieniądze, frasunku przybywa. Lib. Hor. 76. pomnażają się, ftdj oermeJjren. Książęta Litewscy przez zgodę w sławę, w możność i w potężne panowanie rośli. Stryjk. 228. Światłość słoneczna, gdy słońce wzehodzi, pomału ’roście. Sk. Kaz. 45. Doże daj, abyśmy od posłuszeństwa twego nie odstępowali, ’rostąc w mądrości i w pobożności. Sk. Kaz. 45. Gdy choroba rosła, był znacznej cierpliwości. Birk. Dom. 58. Ser^e rośnie z radości, bnS jperj m«d)ft, fdnuillt sor greuitbe. Aż serce rośnie, kiedy się to pokazują na dal skutki stokrotne. Teat. 26. c, 77. One dziewice, one bujne mołodyce, aż serce patrzącym na nie‘roście. Gwagn. 512. — Math. Rzędy, których wyrazy tym bardziej rosną, im bardziej oddalają się od początku, nazywają się rzędy rosnące; series divergentes. Jak. Math. 2, 168. fteigcttbe golgereibeu. — §. Rosnąć z czego * wyrastać z czego, pochodzić z czego; ouâ“ etrocrê erroadjfeit, eutfprtngen, ber> fommeit. Z małych rzeczy wielkie ’rostą. Opal. Sat. — 148. Z głupstwa wszystkie nieprawości ‘rostą. Gorn. Dw. ded. Nie mniemaj, gdzie cię ogień popali, woda potopi, na polu zginie, w oborze pozdycha, aby to tobie zkąd inąd rosło, jedno z prawdziwych dekretów pana twego. Rej. Post. U u 5. ROŚNIK, ob. Rosiczka.
Pochodz. sub nomine ród.

ROŚNY, a, e, rosisty, pełen rosy, roscidus; Boh. rosnj, rośny, rosnaty, piny rosy; Sorab. 1. roszoyité; Carn. rosliv, rosnat; Vind. rofliu, rofen, rofoviten; Croat.roszen, roszlyiv; Bosn. rośni; Rag. rośni; Boss. росный; n. p. Rośna noc. Macz., ttyatiig, »oll ïjjan. Wiatr rośny przewiewa. 1 Leop. Dan. 5, 50.

ROSOCHA etc., ob. Rozsocha.

ROSODAJNY, a, e; Eccl. росодательный; ttymtgebenb.

ROSOŁ, u, m., ROSOŁEK, łku, m., dem.-, Boh. rosol; Sorab. 2. roszol (słona woda); Sorab. 1. roszow, roszel; Vind. founa vlaga, flana vlaga, founi fok; Croat. râszol salsilago; Bosn. rasć, salamura; (Ilal. salamoja); Rag. râsoo, räsoglje salsilago; Ross. разсолъ, росоль, засолъ, (cf. Germ, ©ulje, ©ttlje); rosół warzonych rzeczy, n. p. z sztuki mięsa wywarzony, bie gletfdjbruĘie, (cf. bulion). Rosoł z mięsa warzonego, z pietruszką, selerkiem, porami, marchwią, który na pierwszą potrawę wszędzie dają. Wird. Kuch. 426. Rosoł Włoski, menestra. ib. 416. Żył skąpo, to też nie wołu Dał gotować do rosołu, Płaska przyszła z supą rzadką miska. Jak. Baj. 55. Jarząbek w rosole. Banial. B 5. Podobno bez łyżki rosołu jeść nie można. Teat. 8, 59. — $. Rosoł, abo rosołowa przyprawa do potraw omaczania, sal-, sza. Cn. Th. bte ïuttfe, bte ©auce. — §. Rosoł do surowych rzeczy, ryb, mięsa etc., lak, dla chowania długiego, Carn. slanamûrja; Boss. тузлукъ, bie ©aljlacfe, bie Śatfe. Kablion solą przełożony lepiej dochowuje się, niż rosołem zalany. Wyrw. Geogr. 425. Dla takowego bydła trzeba sieczkę zaparzać, rosołkiem zasolonym krasić. Haur. Sk 52. — Fig. Topią go bezbożnie w morskich wód rosole. Toi Saut. 50. ( w wełnach morskich). Przygorzkim krwawych łez rosole. U itr z. Klaud. 67. Ustr-z. Troi. 12. et 45. przy strumieniu łez, płaczu, bittere ïtyrâlienfliitty. — Transi. W rosole być, leżeć, w smutku, frasunku, w dolegliwościach, w ambarasie, w biedzie, w obertasach; in ber Suppe feçu, liegen, itt Sebraugniffen, int ©ebrmtge, tu 3Jotty, Summer. Słuchaj siostro, gdybym ja w tym rosole była, Zapewnebym swe serce ojcu otworzyła. Min. Ryt. 1, 22. Już drugi dzień mija, Jak w tym rosole mało jada, sypia, pija. Pot. Arg. 229. Coż mi to powiadacie. jakobym w tej szkole Nic był i ja, i w tymże nie leżał rosole! Zimor. Stel. 229. Kiedy tak chcą, niechajże zostaną w swym rosole. Gorn. Dw. 65. O której białejgłowie raz sława rozpusty wyjdzie, już ta nieboga zawzdy w tym rosole zostać musi. Gorn. Dw. 219. Żadzierżyli Polacy posłów Czeskich dla cesarza, aby go w rosole dla Prus trzymali. Biel. 275. et 457. Birk/Zbar. D. — (ROSOLIS, u, m., Włoska wódka, ЗД0Й. Za kwartę gorzałeczki ociec po dwa grosza płacił; a pan młody rosam solis po dwa czerwone złote. Falib. E 5). — ROSOŁOW7Y, a, e, od rosołu, bie Srfitye, Sleifctybrittye, ©aljlade betrefenb; Boss. разсолышй. Rosołowa strawa; sucha, mokra, mięso, ryby do rosołu, salsamentum. Cn. Th.; ( Bosn. salum,