Büchse, ein Beutel, eine Tasche. Po listy siąga do amelki. Pot. Arg. 722.
AMEN. nieprzyp. z Hebr. אמנ. We wszystkich właśnie ięzykach używane. - Stawo żydowikie osobliwe, albowiem zamyka w sobie i wiarę i nadzieię. Herb. N. F. 5. b. W kościele powszechnym zamyka modlitwy. Oycowie SS. rozmaicie go wykładnią, iedni: niech się stanie; drudzy: prawdziwie; niektórzy: wiernie. Karnk. Ktch. 449. Groch. W. 20. 2., przeno. chcąc wyrazić pewność, n. p. mogę cię upewnić, że iak amen w pacierzu (lub w kościele, I tak to prawda. Tea. 31,59. To tak pewna, iak amen w pacierzu, ib. 25,73. 3., koniec zakończenie, rzeczy iakowéy, das Ende die Beendigung. Nie iuż amen. Cn. Ad. 8. (ieszcze nie po wszyskkiém , ieszcze klamka nie zapadła, ieszcześmy nie za górą). Teraz iuż amen = iuż koniec, iuż się stało. § powiedz amen = zezwól iuż, niech tak będzie, zrób koniec. Oss. Wyr. gieb deine Einwilligung.
AMIERNIA ob. Hamernia.
AMERYKA, i. ż. czwarta część świata, od Ameryka Wespucyusza nazwana; nowy świat; Jndya zachodnia, Amerika. AMERYKAMSKl, a, ie, *AMERYCKI, a, ie. przm. Kmit. Spit. C. 3. b. z Ameryki, Ameryki się tyczący, aus Amerika, Amerikanisch n. p. woyna Amerykańska; Czerwiec Amerykański. AMERYKANCZYK, AMERYKANIN, a. m. rodem z Ameryki, ein Amerikaner. Sław. Amerikan; Karn. Amerikanar; Ross. Американецъ. w rodz. ż. AMERYKANKA, i. eine Amerikanerinn.
AMETYST, u. z Greck. kleynot wieloboczny, czasem kostkowy, przeźroczysty, różnego fioletowego koloru. Kl. Kop. 2,38. der Amethyst. AMETYSTOWY, a, e. przm, t. i. z Ametystu, n. p. ametyftowa tabakierka.
AMFIBIUM, Gwag. 698. Ziemnowód, wodnoziemne zwierzę, ein Amphibion, ein beidlebiges Thier, ein Landwasserthier.
AMFITEATR, u. m. mieysee widowisk, n. p. amfiteatr szczwalny,das Amphitheater, ein Gebäude mit reihenweisen Sitzen für das Publicum. Karn. skasalishe.
AMIANT, u. m. (z Greck. ἀμαντος = czysty) kamień z nitek niby złożony, które na płótno wyrobić można, nieskazitelne od ognia i owszem się przeczyszczaiące; ten górny albo ziemny· Kl. Kop. 2, 66. der Amiant, der Bergflachs, Steinflachs. Dla swéy własności amiant nazwano asbestem (Greck. ασβεστος = niepodległy spaleniu), lecz nowi Fizycy rozróżniaią słusznie asbest od amiantu. ob. asbest. Ross. амиантъ, куделя горная.
AMIDON, u. m. z Franc. T. część kleiowata w roślinach, der Kleberstoff. Każda roślina, a w szczególności mówiąc ·każde ziarno zboża, każdy owoc, ma w sobie cukier, gumę, i amidon czyli część kleiowatą. Os. Fiz. 1, 265. Amidon wciąga w siebie wodoczyn, z nim łącząc się powiększa się, kiełek wypuszcza, tamże.
AMINEK, nka. m. Łac. ammium, kminek. Włod. kmin biały. Dudz. 33. weißer Kümmel. Polski kminek, podaminek. Syr. 445. Ammey.
AMIRAŁ ob. Admirał.
AMNESTYA, yi ż. (z Grec. ἀμνηστια niepamiętanie) zapomnienie, puszczenie w niepamięć iakowéy urazy, przebaczenie. Kras. Zb. Vol. L. 2, 1659. die Amnestie, die Vergessenheit des erlittenen und angethanen Unrechts. Kośc. амнистїа; Ross. непамятозлобїе.
AMOMEK, mku. m. rodzay roślinny, należąry do korzeni kuchennych; gatunki iego są: imbier, kordamoma , rayskie ziarno. Kl. Dykc. 1,29. die Amome. Łac. amomum. AMONEK, nku. m. Sison amonum Linn. das Amömlein.
AMONIAK, u. m. Łac. ammoniacum, chrościna Afrykańska, zapaliczce podobna, w gorąca płynąca żywicą zdatną do lekarstw. Syr. 216. das Amoniak. AMONIAKOWY, AMONIACKI, a, ie przm. z amoniaku, lub się go tyczący, n. p. Amoniakowe drzewko. Syr. 316. amoniacka sól, Amoniak-, Amoniak-Salz.
AMOR, a. m. AMOREK, rka. zdrb. z Łac. bożek miłości, Kupido, miłostek; der Amor, der Liebesgott. Cz. Milek; Karn. Lubizhk, Serzhek; n. p. O iakbym ci rad Amorku dziękował, Gdybyś kochankę do mnie nakierował. Zab. 9, 97. Urb. Amory w li. mn. znaczy to co kochanie, miłostki, n. p. Łatwo każdy twoie amory poznaie, die Liebschaften, das Verliebtsein. AMORACKI, a, ie. przm. tyczący się miłości, miłosny, den Amor, die Liebe betreffend, Liebes-. Panny listów amorackich niechay się kaią. Bals. Kaz. 1, 54.
AMPLIFIKATOR, a. m. powiększycicl, przesadziciel, der Uebertreiber. w rodz: ż. AMPLIFIKATORKA, i. n. p. Oratorki obfite, wyborne amplifikatorki, w obrocie ięzyka nieprzegadane. Mon. 72, 422.
AMPLOIOWAC, ob. Urząd.
AMPUŁKA, i. ż. Łac. simpulum 1., znaczenie dzbana, czyli bani oleiowéy Mącz.' teraz nie używane, ein Krug Oehlkrug. 2. przy mszy nalewaezka, czyli naczynie nie wielkie z wodą i z winem, nalewaczka do kielicha. Cn. - S. Remigiuszowi gołębica do chrzcielnicy ampułkę z krzyżmem przyniosła. Sk. Zyw. 2, 226. das h. Oehlfläschlein in Rheims. Order S. ampułki. Wyrw. G. 333. Boh. bambule, bambulka; Hung. ompolna; Rag. gostariza, Dal. vichya.
AMRA, ob. żydowska smoła.
AMULET, u. m. lekarstwo, czyli śrzodek sympatetyczny, przeciwko chorobom, czarom, i noszenie onegoż na szyi, lub piersiach. Kl. Rośl. 2, 276. (por. Talisman) ein Amulet, Anhängsel. Eccl. ладонка, хранилище, хранильная, наузы, вязала.
AMUNICYA, уi. ż. wszelkie potrzeby woienne, należące do usłużenia artyleryi. Jak. Art. 3, 290. Papr. Weg. 1,239.
*ANA, (z Greck. ἀνα) pismo aptekarskie znaczące: tyleż. Cn. zu, z. B. zu drei Unzen. Boh. an, ana, ano = qui, quae, quod.
ANABAPTYSTA ob. Nowochrzczeniec.
ANACHORETA, ob. Pustelnik.
ANAFORA, у. ż. z Grec. figura krasomowska, powtarzanie słowa iakowego dla tém większéy dobitności; die Anapher. Slov. predopačilka.
ANALIZOWAĆ, ał, uie. cz. niedk. (źrzódłosłów iest Grecki ἀναλυσις = rozwięzywanie, rozkładanie, rozbiór) rozbierać, rozkładać na części, wyszczególniać, zerlegen, in Bestandtheile auslösen. n. p. wodę łatwiéy analizować, niżeli ią robić czyli skladać. Os. Fiz. 1, 303. ANALITYCZNY,
