Strona:PL Limanowski - Prawa Platona.djvu/9

jednak, to należałoby, ażeby prawodawca był nim w całości, nie zaś w połowie, dozwalając rodzajowi niewieściemu miękkość i zbytkowanie w nieuregulowanym trybie życia, a rodzaj tylko męski otaczając w całości troskliwością. Postępując bowiem w taki sposób, wytwarzałby dla społeczeństwa połowę tylko zupełnie szczęśliwego życia, zamiast podwójnej jego ilości“. (Ks. VII. rozdz. 12).
 „Wiem, — powiada Plato w innem miejscu, — że nad Pontem mieszka niezmierna ilość kobiet, które nazywają Sarmatkami, a które nietylko zarówno z mężczyznami jeżdżą konno, ale również zarówno z niemi używają łuku i innej broni, i którym nakazane są te same ćwiczenia, co i mężczyznom. A ponieważ to zgadza się prawie z mojem zapatrywaniem, przeto twierdzę, iż byłoby nierozsądnie, ażeby u nas rozporządzenie nie dotyczyło jednakowo mężczyzn i kobiet; w takim razie albowiem, przy jednakowej prawie ilości podatków i posług, państwo byłoby tylko połową tego, czem jest w istocie, a to stanowiłoby rażący błąd ze strony prawodawcy“. (Ks. VII. rozdz. 11.)
 Prawodawca, podług Platona, nie powinien dopuścić, aby wychowanie dzieci uważano jako rzecz powtórnej wagi, jako sprawę podrzędną. We wszystkich bowiem tworach wzrastających pierwszy zawiązek rozwijający się pięknie, najskuteczniej wpływa na doskonałość późniejszą. Spostrzegamy to w roślinach, zwierzętach i ludziach. Człowieka nazywają łagodnem stworzeniem, wychowanie atoli stanowi o jego przyszłości. „Jeżeli człowiek szczęśliwie uposażony od przyrody, otrzyma należyte wychowanie, wówczas staje się boskiem i najłagodniejszem stworzeniem; jeżeli zaś wychowanie jego jest niedostateczne lub niewłaściwe, natenczas robi się z niego najdziksze stworzenie, jakie tylko ziemia wydać może“. I z tego powodu urząd kierownika wychowaniem dzieci jest najważniejszym pomiędzy najwyższemi urzędami państwa. (Ks. VI. rozdz. 12.)
 Wychowanie i nauka udziela się publicznie i jednakowo dla wszystkich klas, a także jednakowo dla chłopców i dziewcząt. Do należytego wychowania prowadzą: gimnastyka, muzyka i wyształcenie umysłowe. Dziewczęta, jakkolwiek w oddzielnych zabudowaniach, uczą się rozmaitych ćwiczeń cielesnych jak i chłopcy; uczą się więc jeździć konno, robić bronią itd. Ze wszystkich nauk największe ma uznanie u Platona matematyka. „Ze względu na byt domowy, powiada wielki ten myśliciel, ze względu na zarząd państwem, a również i na sztuki, żadna z umiejętności kształcących nie wywiera tak wielkiego wpływu jak nauka rachunków. Najważniejsze zaś to, że umiejętność ta rozbudza umysł od przyrody ospały i niechciwy wiedzy, czyniąc go spragnionym nauki, wzmacniając pamięć, rozwijając w nim bystrość, i umysł przy pomocy tej boskiej sztuki wbrew nawet swej przyrodzie czyni postępy“. (Ks. V. rozdz. 16.)
 Wreszcie całe państwo Platona jest niejako szkołą, która winna wychować, usposobić obywateli do cnoty. Zadaniem i