naszégo narodu rosprawiać? Sami roskołysani, wśród szumu bałwanów przez siebie poruszonych, usypiali w zaufaniu utudy, która ich od prawdy uniosła. Wyjaśnianie zdarzeń historycznych, częstokroć na pozór ubocznych, z ustronia swojego wpływa na inné prace historyczné. Poznać podróże Karthaskie i Greckie, wskazać na Atlanckich pobrzeżach Europy i Afriki ich znajomości granice, przekonać się, że z nich nic nadzwyczajnego wynikać nie może, może nie będzie rzeczą zbyt obojętna, skoro z jednej strony zaspokojić zdofamy ciekawość, czyli od Dźwiny, Odry lub Wisły, Fenickie lub Greckie podróże, o tamecznych narodach, jakich nie przyniosły wiadomości? czyli na tamte strony jakiego wpływu nie miały? swojich im mniemań wyobrażeń, obyczajów nieudzielały Skoro rozwiążemy to, co byćby mogło, a przekonamy się że śladów nie mamy, żeby to było, uchronimy się od przypuszczań, wniosków, domysłów, od ubiegania się za podobieństwami i pozorami, których początku spokojniej, z inszego źrzódła wybadać przedsięweźmiemy i wolniejszemi się staniemy do ścigania istotnéj prawdy. Może téż zastanowienie się nad tą starożytnych znajomością, nie będzie rzeczą obojętną, gdy z innej strony zatrzymując nas brzegi Afriki, dadzą uczuć oczywiste trudności pierwotnéj żeglugi,
