opiewa wyłącznie życie jednego stanu i wbrew popularnemu określeniu teoretyków poezji niema zgoła epopei, dającej obraz całego narodu. Iljada i Odyseja malują zamki senjorów, będące ośrodkami politycznemi państw-feodów, walki, turnieje i uczty-narady magnatów i ich rycerskich drużyn, gospodarkę wiejską w dobrach pańskich i t. p. Tymczasem autorowie poematów, zwłaszcza twórca młodszej Odysei, żyli i pisali w czasach, gdy zjawiska tego rodzaju stanowiły już tylko jedną część życia narodowego, szczególnie na terytorjum „Nowego świata“ helleńskiego, w Jonji maloazjatyckiej, gdzie właśnie powstała epopeja grecka. Tam w VIII i VII wieku na dobre rozpoczął się i rozwijał wielki ruch osadniczy, który państewka-feody przekształcał lub miał wkrótce przekształcić w kantony miejskie, monarchje feodalne w republiki kupieckie, grody senjorów — w rynki handlowe i ogniska przemysłu miejskiego, a drużyny i hufce konnych wasali — w piesze milicje obywatelskie. W dwuch tylko czy trzech szczegółach obrazu epickiego Odysei znajdujemy wyraźny dowód, że autor jej był świadkiem odbywającego się przewrotu. Wysoki poziom rozwoju żeglugi i rozległy widnokrąg geograficzny, sięgający od północnych wybrzeży morza Czarnego do delty Nilowej i od Azji Mniejszej do Sycylji, ustalony tryb zakładania kolonij przez emigrantów, jak w opisie osiedlenia się Feaków na Scherji, istnienie takich miast portowych, jak rezydencja króla Alcynousa lub piaszczysty“ Pylos Nestora, zbudowanych w bezpośredniem sąsiedztwie z morzem, gdy zamki panów feodalnych stroniły odeń w obawie napadów korsarskich, feacki „naród marynarzy“ i podróże morskie jako nieomylne znamię życia cywili-
