To tylko pewnie powiedziéć można, że wielu z poprzedników Kazimierza, prześli go sławą oręża, żaden w sztuce panowania nie zrównał. Długosz powiada, że zastał on Polskę drewnianą, a zostawił ią murowaną; przydać należy, że zastawszy ią zniszczoną przez woyny, zaburzoną przez niezgody, rozboie, naiazdy, odumarł ią spokoyną przez prawa, a przez rząd mądry kwitnącą, silną, bogatą i ludną. Znaiąc, iak dzielny iest wpływ oświecenia publicznego na pomyślność narodow, niedługo przed śmiercią poczynił przygotowania do założenia Akademii Krakowskiey, iuż w r. 1364. od Papieża Urbana V. bullę do tego otrzymał; lecz zostawiły losy uskutecznienie dzieła tego pięknéy Hedwidze wnuczce iego i Władysławowi Jagielle. Król ten mniéy sławy woiennéy zdawał się bydź chciwy: przyłączenie Rusi czerwonéy nie kosztowało krwi wiele, wolał on zaludniać, niż mieczem wytępiać, wolał budować, niż niszczyć; rzadko się pysznie lśknącym otaczał rycerstwem, lecz widziano go często w pośród gromad rolników, pytaiącego o ich potrzeby, broniącego od ucisków, zachęcaiącego ich prace i przemysł. Skutkiem bacznego i sprawiedliwego rządu, była powszechna kraiu pomyślność. Wkrótce nadeszła pora, w któréy wspaniały Kazimierz mógł okazać boga-
