Strona:PL Jan Łoś - Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju.djvu/438

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

szą połowę stóp wypada ich 7 lub 8, a na drugą także 7 lub 8; zwykle więc podział ten wyraża się cyfrowo: 7 + 8, 8 + 7, albo też 8 + 8.
W ten sposób jednak te heksametry są czytane przez tych tylko, co mają wykształcenie klasyczne i wprawę w czytaniu sześciostopowców antycznych. Przyzwyczajeni do rytmu naszych polskich wierszy, mamy skłonność i te naśladowane czytać według sposobu domowego. t. j. przy uwydatnianiu o ile możności granic wyrazowych i bez szczególnych usiłowań do równomiernego rozkładania akcentów. Otóż na sposób domowy przeczytamy te wiersze w sposób następujący:

W świata | tajną | zawiłość || wpatrzonym | dwom życia | pielgrzymom.
Pyta- | jącym | zbyt często, || czemu? |— rozbłysła | zagadka
W ziemi | rodzącej | włoskie || wino | i greckie | posągi,
Którym | złe zapo- | mnienie || pod darń je | kryje | zieloną,
Było | łaskawsze | niż pamięć || ludzka | kradnąca | święcone
Pięknem | głazy | dla swoich || domostw | codziennych | na ciosy.

Otrzymaliśmy więc wiersze w liczbie 6, liczące od 15 do 16 zgłosek, przecięte średniówką na dwa prawie równe człony; jednakże niekoniecznie muszą one być równe, gdyż wiersz, liczący 16 zgłosek, — może się dzielić na 8 + 8 (jak to jest w wierszu piątym), albo 7 + 9 (jak w wierszu pierwszym). Najczęściej bywa podział 7 + 8; ściślej mówiąc, w 47 wierszach pierwszego z utworów, tworzących cykl »Śladem stopy antycznej«, znajdujemy wahania w granicach od 15 do 17 zgłosek, mianowicie 4 typy wierszy: 8 + 9 (wierszy 2) 8 + 8 (wierszy 13), 7 + 9 (wierszy 2), 7 + 8 (wierszy 30); innemi słowy, w ogromnej większości wierszy wahanie wynosi tylko 1 zgłoskę, przyczem często obie połowy wiersza są równe (8 + 8), najczęściej zaś druga część jest o l zgłoskę dłuższa od pierwszej (7 + 8). Poza tem jeszcze uderza nas to, że prawie wszystkie wiersze (z wyjątkiem dwu), zaczynają się od »stopy« 2-zgłoskowej, oraz prawie wszystkie (z wyjątkiem trzech) kończą się trzyzgłoskową »stopą amfibrachiczną«; bezpośrednio przed średniówką najczęściej przypada »stopa amfibrachiczna«, rzadko »trochaiczna«. Przy końcu mimowoli poeta wpada w rytm bardzo ujednostajniony, mianowicie ostatnie 7 wierszy dzieją się na elementy rytmiczno akcentowe, liczące zgłosek: 2 - 2 - 3 + 2 - 3 - 3:

I pod skwarem słonecznym skwarnych omdlałych południ
Boski ogień rozkoszy wnikał tam w członki strudzone.