Strona:PL Jan Łoś - Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju.djvu/102

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

102, w której dwa pierwsze czterowiersze mają rymy jednakowe: a b b a, w ostatnim zaś sześciowierszu są również tylko dwa rymy: c d c d c d.
Psalm 15 i »Pieśń«. »Kiedyby kogo Bóg był swemi słowy« (wyd. jubil. n. 464) napisał Kochanowski w tercynach (skrajne wiersze każdej następnej zwrotki rymują ze środkowym trzywierszowej zwrotki poprzedniej) w wierszach 5 + 6.
Psalm 7 składa się ze zwrotek 6-wierszowych. nazywanych sestynami epickiemi, które w dalszym ciągu krótko sestynami nazywać będziemy[1]), ze zwykłem rozłożeniem rymów: a b a b c c:

W tobie ja samym, Panie, człowiek smutny,
Nadzieję kładę: ty racz o mnie radził.
Nieprzyjaciel mój, jako lew okrutny,
Szuka mej dusze, aby ją mógł zgładzić.
Z jego paszczęki jeśli mię, mój Boże,
Ty sam nie wyrwiesz, nikt mię nie wspomoże:

W »Odprawie posłów greckich«, z wyjątkiem niewielkich partyj, wiersze (11-zgłoskowe) wcale z sobą nie rymują. Według T. Sinki::[2]) »bezrymowy rytmicznv (ale nie metryczny) 11-zgłoskoiec wprowadził do literatury włoskiej, a przez nią do europejskiej, włoski poeta Gian Giorgio Trissino... z Vicenzy, który napisał w r. 1515 »Soronisbę«, pierwszą tragedję włoską według wzorów greckich«. »Ale Trissino nie zna białych 12- i 13-zgłoskowców, użytch przez Kochanowskiego. Zato uczeń Trissina, Sperone Speroni, używa w dialogach lub monologach prócz verso sciolto (11-zgłoskowca), także wierszy 10- i 14-zgłoskowych nierymowanych. Ponieważ jego tragedia mitologiczna p. t. .Canace« (156) wywołała gwałtowny spór literacki, toczący się głownie w Padwie, gdzie przebywał Speroni, w latach 1530-1360, łatwo przyjąć, że J. Kochanowski mógł w czasie swego pobytu w Padwie ulec jego wpływowi, jak w kilka lat później (1560-1562) uległ mu wielki poeta włoski, Torquato Tasso, osobisty uczeń Speroni’ego«.

Wreszcie, żeby wyczerpać już zupełnie całą rozmaitość form wierszowych Kochanowskiego, należy wspomnieć jeszcze

  1. Sestyna epicka w odróżnieniu od sestyny lirycznej, mającej zupełnie odmienny a szczególny układ; w naszem starszem piśmiennictwie mamy jej najdawniejszy okaz u Andrzeja Morsztyna.
  2. Sprawozdania Akad. Um. w Krakowie r. 1919, październik.