Czajkowski, a przynajmniéj owoców pracy jego, jeżeli są jakie, nie widać. Wsławił się jednak znakomicie, a dzieła jego są tłómaczone na język czeski, niemiecki i francuski. Obecnie bawi w Turcji, porzucił wiarę katolicką i został renegatem pod nazwiskiem Sadyka paszy[1].
257. Wielki historyk dopiero w tych czasach wywołał szkołę; bawił we Francji, a od 1832 roku osiadł stale w Bruxelli. Pozbawiony notat i materjałów, które nagromadził w kraju, musiał rozpocząć prace od początku i o nowych dla siebie rzeczach. Praca to była ogromna, a jak siły na nią wystarczyły, rzecz to nie do pojęcia. Lelewel pisał po polsku i po francusku, pisał o najróżnorodniejszych przedmiotach o historji i prawodawstwie, o numizmatyce i archeologji, o jeografji starożytnej, sam kreślił mappy, rysunki i wzory. Całe utrzymanie miał z pracy, a bardzo mało ją oceniał. Dzieła jego najprzód wydawał Józef Straszewicz, zamożny żmudzin i gorliwy o dobro literatury ojczystéj. Sławne dzieła: „Numismatique du moyen age i Pytheas de Marseille et la geographie de son temps“ wydał Straszewicz; dzieła te europejskiej są wartości, zdumiewają erudycją. Inne wielkie dzieło: „Etudes numismatiques et archeologiques“. Później już wydał Lelewel: „La geographie du moyen age“, dzieło ogromne w 3 tomach. Wsławiły go wiele te prace w Europie. O Polsce pisał dla Francii po francusku: „Considerations sur l'etat politique de l'ancienne Pologne et sur l'histoire de son peuple“. W języku narodowym przerabiał polskie „dzieje potoczne“, które doprowadził aż do ostatnich chwil panowania Stanisława Augusta, toż dzieje Litwy i Rusi i wydał pełno broszur czasowych historyczno-politycznych. Od 1843 roku główne ognisko wydawnictwa dzieł polskich lelewelowskich przeniesione zostało do Poznania do xięgarni Żupańskiego, który teraz rok za rokiem prawie pokazuje coś nowego. Historyk przegląda teraz
- ↑ Od lat kilku Czajkowski porzucił Turcję i przeniósł się do Rossji.
Przyp. wyd.
