snego ich kościoła lub klasztoru; opisywali w krótkich słowach jego założenie, uposażenie lub odnowienie, wspominali o dobrodziejach, o szczegółach ich życia, przygodach lub śmierci, a kiedy była wola i czas potemu, nie pomijali dziwów natury i wszelkich nadzwyczajności. Po za obręb prowincji swojéj lub ziemi leniwo wychodzą, nie znają nawet innych książąt, oprócz tych, pod których panowaniem zostają. Stąd łatwo się domyśleć, że życie kraju, jego losy, wojny zagraniczne, mało w ogóle obchodzą rocznikarzy. Do tego następcy przypisują albo skracają poprzedników a skończywszy wypisy, prowadzą daléj rzecz swoją chronologicznie od miejsca, na którem tamci stanęli. Erudyci zaczynają od stworzenia świata, albo przynajmniéj od zburzenia Troi, i długim zachodząc kręgiem, zwracają się wreszcie ku Mieczysławowi i Dąbrówce, którzy także w rocznikach wspominani są głównie dla tego, że polaków oświecili wiarą chrześciańską. Roczników tych mamy wiele wydanych i niewydanych, które się tu i owdzie wykrywają po różnych zbiorach i bibliotekach. W zeszłym wieku wydawali je Sommersberg, Mizler i Lengnich, ale niemieli nawet wyobrażenia o całem bogactwie piśmienności naszéj pod tym względem. Za naszéj pamięci zajmował się wiele rocznikami August Bielowski; ilość tych, które bądź sam ten uczony miał w ręku i odpisał, bądź postarał się o przekopiowanie ich przez drugich, wynosi już około 30-stu a tylko drobna ich cząstka jest dotąd wydrukowana. Krząta się Bielowski około zebrania wszystkich roczników i uporządkowania, poczem je wyda w zbiorze najdawniejszych źródeł historji narodowéj, który na wzór Pertza gotuje. [1]) Tymczasem wydał rocznik, który zwykle chodzi przy kronice Dzierswy, w dziele swojem pod tytułem: „Wstęp krytyczny do dziejów Polski“. Bielowski spostrzegł, że do różnych rękopismów jednego i tegoż samego kronikarza najczęściéj, jeden i tenże sam rocznik jest przyczepiony. Rocznik przy Dzierswie chodzący, wydał według czterech odpisów (1850).
- ↑ Bielowski wydał dwa tomy pomnikowego dzieła Monument a Poloniae historica. Pierwszy tom wydany w r. 1864 zawiera wyjątki z pisarzy obcych, dwa żywoty ś. Wojciecha, kronikę węgierską, Nestora i Marcina Galla. W r. 1872 wyszedł tom 2-gi zawierający Kadłubka, Boguchwała, Janka z Czarnkowa a także wiele Annalów i pisarzy żywota św. Ottona: Ebbora, Herborda i innych. Wśród pracy nad tomem III zaskoczyła śmierć Bielowskiego d. 12 Października 1876 r.Przyp. wyd.
