na sejmie wielkim, bo już się był pokłócił z królem i z narodem o hetmaństwo, jeszcze przed kilkunastu laty na sejmie Mokronowskiego w karby ujęte, ale w czasie sejmu wielkiego wojował broszurami pełnemi siły. Arcydziełem jego wymowy są właśnie te wspaniałe improwizacje, z jakiemi na sejmie Mokronowskiego w r. 1776 występował w obronie hetmaństwa. Mówcami znakomitymi byli: Stanisław Kostka Potocki, Niemcewicz, Zabiełło i t. d. Jacek Jezierski, kasztelan łukowski, książę Antoni Stanisław Czetwertyński, kasztelan przemyślski, targowiczanin, i Wojciech Suchodolski, najprzód poseł chełmski na sejm wielki, a potem ostatni kasztelan radomski. Był to stronnik hetmana Braneckiego, który bruździł pracom prawodawczym, znienawidzony więc był Suchodolski i publicznie mu przedrzeźniano. Feliński w sławnym wierszu: „hymn do Trembeckiego“ (§ 176), jest echem tych pogłosek i niechęci. Wystawiając trudności rymowania, że mu się nic nie udaje, powiada:
Gdy celniejszych w narodzie rymotwórców liczę,
Sami nakoniec wiersza spieszą Marewicze,
Gdy chcę wspomnieć kto z mówców sejm zaszczyca polski
Rozum mówi Potocki, a rym Suchodolski.
218. Wymowa kaznodziejska więcéj jak sejmowa jest w skupieniu, bo autorowie dzieła swoje i częściowo i razem wydawali.
Pierwszym tu mówcą co do czasu będzie ksiądz Wilhelm Kaliński rodem z Poznania, missjonarz w Warszawie, a potem professor akademii wileńskiej. Przemawiał do młodzieży szkolnéj i do ludu z prostotą, ze słodyczą taką, że mu pod tym względem najsławniejsi kaznodzieje Skarga i Wujek nie sprostali. Gruntowny i głęboki, był wzorem dla innych mówców. Tę sprawiedliwość mu oddał Jan Nepomucen Nowakowski, za czasów polskich biskup koadjutor inflancki, a po 1794 roku pierwszy w cesarstwie rossyjskiem biskup wileński, sam niepospolity kaznodzieja. Kossakowski był arcypatrjotycznym mówcą: prawił zawsze wśród wielkich narodowych uroczystości i o wielkiéj wagi przedmiotach, jak o szczęśliwości narodu, o miłości ojczyzny i t. d. Obok niego odznaczał się żywością patrjotycznéj wymowy ksiądz Michał Karpowicz, litwin z Brzeskiego, missjonarz i professor akademii
