Strona:PL J Bartoszewicz Historja literatury polskiej.djvu/104

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

z tego, wyszły w jednym roku, ale księgi poprzedziły żywot. Gdy zaś Marchołta chociaż dawniejszego nikt nie ma w całości, stąd „Ecclesiastes“ wynaleziony trafem przez Dzieduszyckiego jest najdawniejszą książką polską, która w całości do naszych czasów doszła. Dzieło to poświęcone Mikołajowi Wolskiemu, kasztelanowi sochaczewskiemu, a ochmistrzowi królowéj Bony, wyszło w formacie dużéj ćwiartki, składa się zaś z kart po jednéj stronie liczbowanych, czyli z listów szesnastu, druk gocki, bujny, jakim zwykle pierwsze książki polskie wiek cały drukowano przez naśladownictwo niemczyzny; wydanie ozdobione jest trzema drzeworytami, z tych dwa przedstawiają herb Wolskiego Półkozic, trzeci zaś św. Stanisława z pastorałem w lewéj ręce, prawą opartego na klęczącym baranku, którego głowa otoczona mirtem. Tłómaczem tych ksiąg Salomonowych był Hieronim z Wielunia.
Tak więc Baltazar Opeć, Jan z Koszyczek, i Hieronim z Wielunia, byli najpierwszemi pisarzami polskiemi, których dzieła wyszły z druku. [1]) Baltazar i Hieronim nic więcéj nie pisali, ale Jan z Koszyczek ułożył jeszcze wierszem treść żywota Pana Jezusa, który wyszedł przy Opeciu i oprócz tego przełożył najdawniejszą powieść, jaka wyszła po polsku: „Historja piękna i śmieszna o Poncjanie cesarzu rzymskim, jako syna swego jedynego Dyokleciana dał w naukę i wychowanie siedmiu mędrcom.“ Szczegółów życia Jana i Hieronima nie znamy także.

O Baltazarze Opeciu więcéj słychać. Pochodził z rodziny miejskiéj osiadłéj w Krakowie, matka jego była piekarką, siostra za garbarzem; poświęciwszy się stanowi duchownemu, w akademji

  1. Według Bibliografji Estreichera pierwszą książką polską była: Historya umęczenia pana naszego Jezusa Chrystusa na pienie polskie wydana. Estreicher kładzie ja pod r. 1515 lubo data wybicia na niej się nie znajduje. To pewna tylko że wyszła przed r. 1516 gdyż opatrzona jest znakami Hallera i Hochfedera jakich przed r. 1516 używali.
    Za drugą książkę polską podaje Estreicher wspomniany przez autora (§ 51) Kalendarz z r. 1516. Trzecią książką byłby Żywot Chrystusa świętego Bonawentury tłomaczenie Opecia, gdyby sam Estreicher nie podał w wątpliwość daty jéj wydania (r. 1518). Potem dopiero idzie Koszyczek (1521). „Zwierciadło umęczenia Pańskiego“ (1521), zapewne drugie wydanie „Historji umęczenia“, a wreszcie „Ecclesiastes“ Salomona.
    Przyp. wyd.