Strona:PL Istrati - Żagiew i zgliszcza.djvu/308

tów, których część im odebrano. Wedle Kalinowa „w Rosji carskiej było szesnaście miljonów gospodarstw indywidualnych, — dzisiaj zaś jest ich 25 do 27 miljonów. Innemi słowy, każde dzisiejsze gospodarstwo jest prawie o połowę mniejsze a w konsekwencji daje też i o połowę mniej plonów“. („Prawda“, 28 maj 1929).
 Drobne gospodarstwa wiejskie indywidualne egzystujące za dawnych rządów, a utrzymane również i pod rządami sowietów, — przedstawiają jedną wielką ujemną stronę — niesłychane rozkawałkowanie kultury rolnej: każdy ojciec rodziny ma faktycznie prawo do swego kawałka gruntu, podzielonego na szereg parcel, często rozrzuconych na dużej przestrzeni i o różnych właściwościach gleby; grunt ten zmniejsza się nieustannie w miarę jak ilość członków rodziny wzrasta i dzieci zakładają własne ogniska domowe; stosowanie nowoczesnego sprzętu rolniczego jest tam niemożliwe; o jakiejś poprawie gleby niema mowy; skutkiem rozkawałkowania gruntów i ogólnej biedy, uprawa roli musi być ekstensywną, co wpływa na obniżenie wydajności zbiorów. Kultura intensywna, przy zastosowaniu potężnych maszyn i racjonalnego nawożenia, możliwą jest tylko na rozległych terenach, nadających się do pracy kolektywnej, do eksploatacji kapitalistycznej lub socjalistycznej. Kapitalizm rolny obecnie ograniczony jest na minimalną ilość przedsiębiorstw; socjalizm właściwie jeszcze nie istnieje, gdyż domeny sowieckie przedstawiają zaledwie znikomą cząstkę pracy rolnej. Wynikiem tego stanu rzeczy jest: niewystarczająca produkcja globalna, uniemożli-