Strona:PL Herbert George Wells - Wizye przyszłości.djvu/19

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

w kopalni do wysokości, uniemożliwiającej dalszą pracę.
W pierwszej połowie XVII wieku używano w jednej czy dwóch kopalniach angielskich pomp, poruszanych parą, ale było to raczej dziełem przypadku. Woda, przesiąkająca, tak jak w Kornwalii, na wierzchnie pokłady węgla, wywierała takie same skutki, jak na produkty chemiczne, które tworzyły od dawna suchą i nieruchomą mieszaninę: nagle wybuchały uwięzione dotychczas reakcye. Savery[1], Newcoman[2], całe mnóstwo wynalazców oraz największy ze wszystkich Watt[3] — postępowali krok za krokiem i znajdywali rzeczy tak oczywiste, że doprowadziły one w końcu do jednoczesnych odkryć. Zamienili oni pierwotną zabawkę w przyrząd prawdziwie pożyteczny, rozwinęli fabrykacyę maszyn parowych, stworzyli odlewarnie i nowy rodzaj mechaniki, a potem, prawie że nie zdając sobie sprawy z doniosłości dzieła, które tworzyli, zrobili z lokomotywy ostatni szczebel tego rozwoju. Istotnie, po udoskonaleniu w przeciągu całego wieku pomp parowych, nie pozostawało nic innego, jak postawić na kołach wynalezioną wreszcie maszynę i wysłać ją w świat.
W ciągu XVIII wieku kilka razy puszczano w ruch maszyny, które robiły najzupełniejsze „fiasco”, a w roku 1769 widziano we Francyi potworny przyrząd „paléoferyczny” Cugnota[4]; ale nawet w pierwszych latach XIX wieku zadanie było już blizkiem rozwiązania.

W roku 1804 Trevithick niezaprzeczenie puścił w ruch maszynę, która z finansowego punktu widzenia była już do pewnego stopnia dobrą do użytku. Ruszała się ona na razie bardzo powoli, już znacznie szybciej

  1. Przypis własny Wikiźródeł Thomas Savery (1650-1715) — angielski inżynier wojskowy i wynalazca, twórca jednego z pierwszych na świecie silników parowych.
  2. Przypis własny Wikiźródeł Thomas Newcomen (1664-1729) — angielski kowal i wynalazca, autor atmosferycznego silnika parowego.
  3. Przypis własny Wikiźródeł James Watt (1736-1819) — szkocki inżynier i wynalazca, twórca kilku kluczowych ulepszeń maszyny parowej.
  4. Przypis własny Wikiźródeł Nicolas-Joseph Cugnot (1725-1804) — francuski wynalazca, konstruktor pierwszego na świecie pojazdu z napędem parowym.