Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/442

stru bibliotecznego nie mają. Nic nie nabywają i nie korespondują, jak to się dzieje w bibliotekach europejskich. Zakonnicy nie czytają, nie wiedzą co mają. Są tam bardzo szacowne i najrzadsze; jeden in 8vo na pargaminie, drugi in 4to na papirusie, psałtérze gruzyjskie.
 Dzieła wszystkie są po większéj części czysto duchowne, w językach: greckim, ormijańskim, syryjskim, gruzińskim, arabskim i abisyńskim. Najwięcéj rękopismów greckich. Do 500 arabskich i syryjskich, 50 słowiańskich. Jaką drogą się zebrały tak znakomite, ważne księgi i rękopisma, wiedziéć trudno. Zakonnicy oddani kontemplacyi, modlitwie, najostrzejszej pokucie, byli obojętni i nie wiedzieli o tém, co się pisze i drukuje.
 Kiedy Konstanty Wielki zażądał od Euzebijusza, biskupa Cezarei, pięćdziesiąt najlepszych odpisów (kopij) Nowego Testamentu dla pobudowanych przezeń nowych kościołów w Konstantynopolu, wtedy Grecy najstaranniéj przepisywali Nowy Testament i listy apostolskie z najstarożytniejszych edycyj jerozolimskich. Kopije te, których wiele było w X do XIII wieku, znajdują się w synajskim księgozbiorze. Wiele jest téż ksiąg o teoryi duchownego, kościelnego śpiewu. Po przyjęciu przez cesarzów wiary chrześcijańskiéj, w Konstantynopolu szczególnie patryarchowie starali się o najwyższe ukształeenie śpiewu w teoryi i praktycznie. Wielu o tém pisało. Śpiew grecki był najdoskonalszy. Wiele miał muzykalnych utworów, między którémi są najpiękniejsze cherubińskie pieśni Jana damasceńskiego. Udoskonalono i kształcono śpiew, za wzór biorąc słowika lub dźwięk suchych drzew, którémi wicher porusza, i stuk kół, lecących po bruku. Śpiewacy usiłowali wszystkie uczucia i zachwycenia chrześcijańskie wyrażać śpiewem. Śpiew w kościele Zofii, w Konstantynopolu, w obecności cesarzów był najuroczystszym, najpiękniejszym. Nieraz różnonarodowe śpiewy jednoczyły się z sobą w téj patryarchalnéj bazylice. W Kościele wschodnim nauka, misye, szkoły, nauczanie, miłosierdzie szły słabo, ni-