Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/892

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

więcej talentu od swego starszego brata, zostawił między innemi wielce cenione Objawienie się Jezusa Chrystusa św. Dyjonizemu. Pierwszy z nich umarł w 1669, drugi w 1686 roku.

Angurek (Angraecum), rodzaj roślin należących do familii storczykowych, ustanowiony przez Du Petit-Touars’a. Lindley w swojem dziele: Genera and species of orchidaceous Plants opisał około 21 gatunków roślin należących do tego rodzaju. Z gatunków tych najważniejszym jest Angurek wonny (Angraecum fragrans) rosnący po drzewach na wyspie Bourbon; liście aromatyczne tej rośliny, zwane w handlu faham albo herbatą burbońską, bywają używane w postaci naparu; w cierpieniach piersiowych. Angurek ostrogrzbiecisty (Angraecum carinatum) rośnie w Indyjach wschodnich, gdzie się używa jako lekarstwo w wielu cierpieniach. Największa liczba gatunków tego rodzaju rośnie na wyspach afrykańskich.

Anguola (Jan), urodzony w Pradze, umarł w Młodym Bolesławie 13 Stycznia 1572 r. mając lat 80. jeden z najgorliwszych braci czeskich swego czasu, uczeń i przyjaciel Lutra i Melanchtona, 1529 dyjakon, od 1531 ksiądz, od 1532 członek wyższej rady braterskiej, w końcu starszy i biskup jednoty braterskiej. Gdy 1547 strona niekatolicka wzbraniała się wojować przeciwko Fryderykowi saskiemu, pojmany przez Ferdynanda I i więziony w Krzywokłacie, wypuszczony był przez Maxymilijana. Pisma jego odznaczają się jędrnością i czystością języka. Treść większej części religijno-dydaktyczna i polemiczna. Pisał i pieśni nabożne dla swego kościoła w kancjonale ewangelickim z r. 1541, wydanym powtórnie fol. 1561 w Szamotułach na zamku Łukasza Górki wojewody Łęczyckiego, starosty buskiego, przez Alexandra Anjezdeckiego znajdują się 108 pieśni jego utworu. Inne pieśni, pisane w więzieniu, wydane 1562 (rękopism ich w nadn. bibliot. wied. pod Nr. 1273. — Tenże Aujezdecki napisał Kronikę turecką wydaną w Litomirzycach 1565. Dr. C.

Angusticlave, Laticlave, rodzaj różnokolorowych kokard, któremi starożytni Rzymianie przytrzymywali swoją odzież, mianowicie tuniki na piersiach. Kolor purpurowy Angustiklawów oznaczał stan senatorski.

Angustura (cortex angusturae), nazwisko kory rośliny południowo-amerykańskiej, Bonplandia trifoliata, zwanej przez krajowców kuspa; nazwisko zaś kory pochodzi od pospolitej nazwy miasta ś. Tomasza, sąsiedniego z cieśniną Orenoko, w okolicy którego drzewo to znajduje się, a kora jego jest przedmiotem handlu. Sprowadzana bywa w kawałkach twardych, nieco zgiętych lecz nie zwiniętych, 4 — 6 cali długich, 1 cala szerokich i 1 — 3 linij grubych, których powierzchnia jest żółtawo-biało centkowana, wewnątrz są plamki jasno brunatne lub żółto brunatnawe. nie włóknista. Smak jej przenikający gorzki, lecz nie odrażający, korzenny, przez długi czas pozostawiający uczucie ciepła na języku; zapach przykry, sproszkowana przedstawia kolor proszku rabarbarowego, który ucierany z wapnem kaustycznem wydaje zapach amonijaku. Wyciąg wodny angustury z roztworem potażu daje osad cytrynowo-żółty, co może posłużyć do odróżnienia jej od angustury wschodnio-indyjskiej, trującej, w handlu zamiast tamtej napotykanej, której wyciąg wodny z roztworem potażu daje osad zielona-wo-czarny. Angustura używa się w medycynie jako środek pobudzający dzielnie organa trawienia; jest ona dobrem lekarstwem przeciwko dyjaryi pochodzącej z osłabienia kiszek, równie jak w dyssenteryi: w wielu razach podobnie działa jak china, lecz nie leczy zimnicy przepuszczającej. Angustura fałszywa, czyli wschodnio-indyjska, z pozoru mało się różni od prawdziwej, pochodzi z Brucea antidyssenterica; odkryto w niej pierwiastek roślinny: brucynę, bardzo podobną