Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/729

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

nej gołemu oku, zgromadzają się w pewną całość przy użyciu w pomoc zwierciadeł, walcowych, piramidalnych lub ostrokręgowych. O tym rodzaju anamorfozy pisał Stevin. Nakoniec anamorfoza dioptryczna, kiedy dla otrzymania obrazu z danych nieokreślonych rysunków użyć potrzeba do patrzenia na nie wielościanów szklannych polerowanych. Zjawiska te tłumaczą się prawami odbijania i załamywania światła. Mechanik Jakób Leupold, w dziele: Anamor-phosis mechanica nova, 1714 r., opisał dwie machiny przez siebie urządzone do otrzymywania rysunków anamorficznych, z których jedna służy dla zwierciadeł walcowatych, druga zaś dla ostrokręgowych. Sposoby otrzymywania rysunków anamorficznych, można znaleść w dziełach poświęconych perspektywie, tudzież w traktatach geometryi wykreślnej, a między innemi w dziele Leroy: Traité de Steorotomie, comprenant les applications de la geometrie descriptive, Paris 1844, rozdział ósmy: perspectines curieuses et anamorphoses.

Anamur, dawniejsze Anemurium, miejsce godne uwagi z powodu starożytnych zwalisk; leży na południowym krańcu Anatolji, blisko wyspy Cypru. Przylądek Anamur jest zakończony wyniosłym i ostrym szczytem, którego jedna strona nieprzystępna. Na wierzchołku przeciwnej strony leżał starożytny zamek, od którego ciągnął się mur z basztami aż do brzegów morza. W skale wykute są dwa kanały kilkanaście mil długie, które służyły za wodociągi dla zaopatrywania zamku w wodę. Dziś widzieć jeszcze można szczątki dwóch teatrów, zwaliska murów i wiele grobowców złożonych z dwóch sklepionych izb; napisów żadnych dotąd nie znaleziono. Teraźniejszy zamek Anamur leży nad brzegiem morza, o milę przeszło na wschód starożytnego.

Anan-ben-Dawid (ob. Karaici).

Ananas (Bromelia Ananas). Należy do rodziny Ananasowatych, między jednoliścieniowemi. Niewiadoma jest z pewnością ojczyzna ananasów; podług jednych Portugalczykowie mieli odkryć tę roślinę w Brazylii, a ztąd przenieśli ją do Indyj Wschodnich; inni przeciwnie utrzymują, źe to jest roślina indyjska, a przeniesiona do Nowego Świata, oddawna uprawiana w Ameryce i Azyi. Korzeń główkowaty, szarawy, z niego wyrastają liście długie, grube, rynienkowate, zaostrzone, po brzegach kolczyste. Ze środka tych liści wyrasta łodyga na 6 cali wysoka, mająca u góry kwiaty fioletowe, bardzo skupione i tworzące gęsty kłos, nad którym wyrasta wieniec liści z początku krótkich, a przedłużających się w miarę dojrzewania owocu. Owoc atianasu składa się ze wszystkich guzików owocowych, które się zrastają z sobą i stają się mięsiste, i wtenczas z powierzchowności podobny jest do szyszki sosnowej, koloru złoto-żółtego, wielkości i niekiedy dwóch pięści dochodzi. Ananasy uprawiają się nietylko w krajach gorących, ale i w Europie, tu jednak wymagają szklarni bardzo ciepłych, czyli ananasami, w których do 25" ciepła się utrzymuje. Owoce ananasów należą do najsmaczniejszych; sok w nich obfity, słodko-kwaskowaty, winny, zapach bardzo miły. Niektóre mają ziarna, w innych tychże nie dostaje. Odmiany ananasów są liczne: biały jest najpospolitszy, a razem najprzyjemniejszy; czerwony ma liście szersze, brunatne, z czerwonemi kolcami. Rozmnażają się albo z wieńca liści nad owocem będącego, albo z wypustków bocznych; w tym celu należy je wsadzić w doniczki 6 cali średnicy mające, dobrą ziemią napełnione; aby się łatwiej przyjęły, w ciepłym miejscu się stawiają; a w czasie kwitnienia ciepło się znacznie powiększa i przeszło 30' ciepła wynosić powinno. S. P.

Ananasowate (Bromeliaceae) Juss. Rośliny trwałe, powiększej części pasożytne. Liście naprzemianległe złączone w wiązki u spodu łodygi, są podłużne,