możnych, panującą niesprawiedliwość, ucisk ubogich, wzgardę proroków i kapłanów, na powszechny upadek wiary i przemagające bałwochwalstwo. Księga jego składa się ze wstępu i dwóch głównych części. We wstępie grozi karami niebieskiemi, jednym po drugich narodom bałwochwalskim, sąsiadującym z Izraelem, za upartą ich nieprzyjaźń dla ludu wybranego. Pierwsza część wyraża w kilku śmiałych i poważnych owach, gorliwość proroka o poprawę obyczajów i podźwignienie się z upadku moralnego i religijnego narodu żydowskiego. Druga część w silnych obrazach maluje głębokość poniżenia Izraela, i jego odrzucenie ostateczne, wszelako podając mu nadzieję zbawienia za przyjściem Messyjasza. Ś. Hieronim gani styl Amosa, i nazywa go imperitus sermonis. Styl ten wszakże, niekiedy rozwlekły w opisach, ale nie przeciążony i nienużący, jest piękny, poprawny, zawsze jędrny, żywy i pełen obrazów. Grecy obchodzą pamiątkę Amosa 15 Czerwca, a Łacinnicy 31 Marca. L. R.
Ampelius (Lucyjusz), pisarz łaciński z czasów późniejszego cesarstwa rzymskiego, autor znanej, bo zwykle razem z historyją Florusa drukowanej książeczki, pod tytułem: Liber memorialis, obejmującej w 50 krótkich rozdziałach zwięzłe opowiadanie najważniejszych wypadków i dat dziejowych, geograficznych, astronomicznych i t. d., zebranych po większej części z pisarzy dawniejszych. Utwór Ampeliusa odznacza się prostotą układu i języka,—ten ostatni jednak nie jest bez usterków; najlepszą edycyje wraz z objaśniającemi przypisami wydał J. A. Beck (Lipsk, 1826).
Ampère (Andrzej Maryja). Inspektor generalny uniwersytetu i professor w College de France w Paryżu, jeden z najznakomitszych fizyków i matematyków bieżącego wieku, urodził się w Lyonie 1775, umarł w Marsylii 1836 roku. Początkowe ukształcenie zawdzięczał ojcu, który opuściwszy zawód handlowy, osiadł w spokojnem ustroniu Polemieux, niedaleko Lyonu, i naprzód postanowił wykształcić syna w językach, a poznanie matematyki, do której syn wielkie zdolności od pierwszych lat dzieciństwa okazywał, pozostawić na lata późniejsze. W dwunastym roku życia młody Ampère, obeznany dostatecznie z zasadami matematyki, oddany został na nauki do Lyonu, gdzie pod okiem Daburona poznał analizę wyższą. W tymże czasie starał się poznać botanikę; w matematyce zaś tak wielkie uczynił postępy, że w 18 roku życia był w stanie przeczytać mechanikę analityczną Lagrange’a i powtórzyć wszystkie rachunki w niej zawarte. Prócz tego z zapałem poświęcał się czytaniu dzieł naukowych. Encyklopedyję w zupełności przeczytał z takiém zajęciem, że ustępy z niej w latach późnych życia mógł z pamięci przytaczać. W młodości więc już okazywał się w nim umysł uniwersalny, który tę cechę na zawsze zatrzymał. W roku 1793 okropny cios uderzył w młodego Ampère’a; ojciec jego, pełniąc podczas oblężenia Lyonu obowiązki sędziego pokoju, został jako rojalista śmiercią ukarany. Ten wypadek na długi czas sparaliżował siły umysłowe młodego Ampèra, który wpadł w stan tak opłakany, iż całe dnie przepędzał na zabawie piaskiem. Nakoniec botaniczne listy Rousseau wyrwały Ampère’a z takiego stanu odrętwienia i zwróciły jego działalność ku botanice. W tymże czasie Oda Horacyjusza do Licyniusza obudziła w nim chęć zgłębienia łaciny. Aż do r. 1797 szukał przyjemności Ampere w studyjach botanicznych i zgłębianiu pisarzy starożytnych. Nieposiadając majątku, wszedł w związki małżeńskie w 1799 r., co spowodowało konieczność dawania lekcyj prywatnych matematyki, aby na chleb powszedni zarobić; przyczém zagrzany pismami Lavoisier’a, począł pracować nad fizyką i chemiją. W r. 1801 udał się do Bourg, jako professor fizyki i chemii, i tutaj począł wykonywać doświadczenia zapomocą narzędzi bardzo niedokładnych. Najważniejsze są prace
