Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/670

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

cego, żadnego szwanku na honorze nie ponosi: inni bowiem przestępcy i zbrodniarze nie otrzymują amnestyi, lecz zwyczajne tylko ułaskawienie.

Amniomancyja, (z greckiego amnion błona opłodnia, manteia odgadywanie). Rodzaj przepowiadania przyszłości u starożytnych, polegający na położeniu błony opłodniej w chwili przyjścia na świat dziecięcia. Błona ta okrywając główkę wskazywała przyszłość pomyślną, ztąd też przysłowie u nas o człowieku, któremu w życiu się wiedzie: w czepku się urodził.

Amnion, błona opłodnia, jedna z błon do składu jaja płodowego należąca; ob. Jaje płodowe.

Amnon, syn Dawida i Achinoam, drugiej jego żony, rozmiłował się szalenie w bardzo pięknej siostrze swojej Tamar, córce Dawida i Maachy, a rodzonej siostrze Absalona. Pod pozorem choroby zwabiwszy ją do siebie, zgwałcił; lecz po nasyceniu namiętności, powziął wstręt największy do Tamary i służącemu kazał wyrzucić ją za drzwi. Absalon mszcząc się krzywdy wyrządzonej siostrze, zaprosiwszy Amnona na ucztę, kazał go zabić sługom swoim, a sam uciekł do Tolomai, króla Gessur, i dopiero we trzy lata później uzyskał przebaczenie Dawida (II Król. 13).

Amok, wyraz malajski, znaczy: zabij! używa się zwykle w zaciętej bitwie, oprócz tego zaś smutnej sławy dostąpił jeszcze przez następującą okoliczność. Mieszkańcy Archipelagu indyjskiego, zwłaszcza Ma'ajowie na wyspie Jawie, namiętnie lubią opium, które albo pija rozpuszczone w mleku, albo palą wraz z tytoniem: najzgubniejszym zaś sposobem upojenia się tą trucizną, jest spożywanie suchego opium w kształcie pigułek. Ilekroć taki opiożerca, czy to z rozpaczy, czy też sprzykrzywszy sobie życie, czy nakoniec dla zapalenia się zemstą przeciw nieprzyjacielowi, połknie kilka pigułek suchego opium, wkrótce następuje najwyższy stopień nienaturalnej irrytacyi, wściekłe szaleństwo, podobne do obłąkania zmysłów. Szaleniec taki, z dobytym puginałem przebiega rynki i ulice, przeszywa i zabija kogokolwiek napotka, przyjaciela czy nieprzyjaciela i dopóty w morderczym biegu nie ustaje, aż nareszcie zemdlony upada, lub przez odważnego przechodnia zostaje wstrzymany i ubity. Ten morderczy objaw najwyższego upojenia za pomocą opium nazywa się Amok, bieganiem amok, czyli muk, który to wyraz przeszedł już nawet do niektórych języków europejskich, jak np. po angielsku o zbyt gwałtownym biegu mówi się: to run a muk. Za pojawieniem się z daleka takiego szaleńca, daje się słyszeć ostrzegające wołanie: Amok! każdy ucieka i chowa się, trwoga spędza ludzi z ulic, które w jednej chwili są jakby wymiecione. Rząd hollenderski, dla powstrzymania tych okropności, narażających tak gwałtownie bezpieczeństwo publiczne, śmiercią karze wszystkich biegających amok, nawet chociażby jeszcze nie popełnili morderstwa; również i Anglicy bardzo surowe w tej mierze wydali prawa, przez co bieganie amok zupełnie prawie u siebie wytępili.

Amol, handlowe miasto perskie w Iranie, prowincyi Mazenderan, nad morzem Kaspijskiem. Amol dzieli się na 8 megalli albo części, ma od 4—5,000 domów, a zimową porą, gdy najwięcej tu przebywa mieszkańców, liczba ich dochodzi do 40,000. Bazary są obszerne i zamożne w towary; uprawa ryżu i bawełny dostarcza handlowi obfitych produktów. W bliskości miasta Amol są także kopalnie rudy żelaznej; pięknością swoją zastanawiają liczne ruiny, z których najlepiej utrzymanemi są zwaliska mauzoleum, zbudowanego przez Szacha-Abbasa przodkowi Seid-Kajewan-Uddinowi.

A-moll, jeden z dwunastu tonów minorowych systematu tonowego, mianowicie ten, w którym ton a jest toniką. Gamma jest następująca;