Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/663

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

i wpływy, dla zmniejszenia których królowie kastylscy ustanowili następnie dwóch amirantów, jednego sewilskiego drugiego kastylskiego.

Amiranty, gromada wysp na Oceanie indyjskim, będąca częścią Archipelagu Seszellów, dotychczas słabo zaludniona, lub nawet wcale nie zamieszkana.

Amissyja. Podług processu cywilnego litewskiego, na niestawających w sądzie exdywizorskim wierzycielach, sąd wieczną amissyją czyli upadek w rzeczy, zapisuje. Aissyja takowa, lubo żadném przepisem prawa nieutwierdzona, jednak zwyczajem w sprawach exdywizyjnych była przyjętą, Nie rozciąga się atoli tak dalece, iżby kredytor nie stawający w sądzie exdywizorskim, zwłaszcza zagraniczny, o bankructwie swego dłużnika niewiedzący, nie miał prawa później o swą należność się dopominać, gdy fundusz dłużnika będzie wystarczał. Gdyby jednak kredytor, mając sobie od debitora oczywisto w ręce podany pozew, nie zaś jak zwyczajnie przez gazety ogłaszany i do drzwi sądowych przybijany, bez żadnej przyczyny nie stawał: zapisana na nim amissyja jest ważna i przecina mu prawo dalszego poszukiwania, i raz utraconej i wiecznemu upadkowa podanej, wedle statutu litewskiego, rozdz. 4 art. 25, (ob. Exdywizyja).

Amlwich, angielskie miasto portowe w Północnej Wallii, na północnym brzegu wyspy Anglesea, dawniej, przed odkryciem w 1768 r. najbogatszych w świecie kopalni miedzi w poblizkich górach Parrys-Mountain, było biedną wioszczyną rybacką; dziś jest piękném miasteczkiem o 10,000 mieszkańcach. W czasie najbardziej kwitnącym, kopalnie w Amlwich produkowały corocznie około 70,000 centnarów miedzi, a i obecnie jeszcze wydają do 20,000 centnarów.

Amman, urzędnik w Szwajcaryi i w Górnych Niemczech, który w innych krajach niemieckich nosił tytuł: Amtmann, Stadtvogt, Schultheiss, w Prussach: Lundrath, odpowiadający naszemu naczelnikowi powiatu, burmistrzowi lub wójtowi gminy. — Pierwszy urzędnik kantonu nazywa się w Szwajcaryi Landamman, który to tytuł aktem medyjacyi nadany również został prezydentowi całego Związku Helweckiego.

Amman, podług Euzebijusza historyka kościelnego i Abulfedy, stolica Aminonitów (ob.), zwana w Piśmie Świętém Rabba, u Stefana bizantyjskiego Rabbat-amman, a za czasów Józefa, Filadelfija; dziś jako ubogie miasteczko nosi imię Rabba albo Robba.

Ammann (Jost), sławny malarz i rytownik, urodzony 1539 r. w Zurychu, umarł w Norymberdze 1591 roku, odznaczył się głównie w malarstwie na szkle, bardziej zaś jeszcze jako drzeworytnik, jakoż za życia Ammanna żaden księgarz niemiecki nie wydawał książki, któraby utworami jego ozdobioną nie była. Płodność jego była nadzwyczajna; rysunek celuje niezrównaną poprawnością.

Ammann (Jan Konrad). Lekarz urodzony 1669 r. w Szafliuzie, w Szwajcaryi; uczył się sztuki lekarskiej w Bazylei i otrzymawszy tamże 1687 r. stopień doktora, udał się do Hollandyi; przez długi czas zamieszkiwał w Amsterdamie, nakoniec osiadł w Warmund około Lejdy, gdzie 1724 r. życie zakończył. Wsławił się mianowicie uczeniem mowy głuchoniemych z urodzenia, chcąc zaś metodę swoją dla wszystkich uczynić przystępną, wyłożył ją w dziele: Surdus loquens, Amsterdam 1692 i 1700 r.; tudzież w zupełniejszym wydaniu pod tytułem: Dissertatio de loquela, Amsterdam 1702, Lejda 1727 i 1740 roku, które wyszło w niemieckim przekładzie 1747 r. Z prac Ammanna korzystali późniejsi pisarze o sposobie uczenia głuchoniemych a mianowicie Heinicke. Staraniem Ammanna wyszło dobre wydanie dzieł Caelius’a Aurelijana w Amsterdamie 1709 r., opatrzone przypisami Almeloveen’a. — Ammann (Jan), syn poprzedzającego, także doktor medycyny, osiadł w Petersburgu, gdzie został członkiem tamecznej aka-