szym ciągu przybierają nazwisko Malakha, a na południku jeziora Koussu-goul, pod nazwą Kuku-oala dochodzą do granic pustyni Gobi. 4) Nareszcie, góry Sajańskie, czyli Ergik, biorąc naprzód nazwę Sabińskich (Szabina-oala) i posuwając się ku jezioru Bajkał, przybierają nazwisko Mundurgan-Oala, gór Gourbi czyli Tunkińsk i Kamarnoj Chrebiet, gdzie góra wielki Kamar jest punktem najwznioślejszym. Góry Mundurgan, jakkolwiek znacznie jeszcze od Bajkału oddalone, nazywane bywają niekiedy górami Bajkałskiemi. Właściwy Ałtaj, zwany przez rossyjskich pisarzy Ałtaj-Koływan, przedstawia się jako obszerny cypel na kończynie zachodniej całego systematu. Na tym to cyplu, na stokach jego zachodnim i południowym, odkryto rozsypy metaliczne, które od r. 1736 i 1745 stały się przedmiotem ciągłej i rozległej esploatacyi. Nazwisko Ałtaj-Koływan, okręgów, min i fryszerek Koływan-Woskresieńskich, zaliczyć należy do pamiątek historycznych, albowiem nie ma ani gór, ani min Koływańskich: znajdujemy tylko jezioro tego nazwiska, w romantyczném położeniu i małą mieścinę Koływan, u stóp Sinej-Sopki leżącą, w której nie ma żadnych fryszerek, tylko jest cesarska szlifiernia kamieni, to jest granitów, jaspisów i porfirów ałtajskich. Kamienie te dostarczyły do cesarskich pałaców w Petersburgu, znacznej wartości przedmioty, a między innemi wielką wannę 8 stóp w średnicy, a 4 stopy i 5 cali wysokości mającą. Blok jaspisu, który był do tej wanny użyty, ważył 28,000 funtów; sprowadzony był do fabryki z odległości werst 40, przez naj-przykrzejsze góry w ciągu dni 8, przez 100 robotników. Do obróbki i wyszlifowania potrzeba było trzech lat czasu, a pomimo niźkiej płacy robotnika, koszt na miejscu wyniósł 35,000 rubli assygnacyjnych. W r. 1725 niedaleko tego zakładu, przedsiębiorczy Nikita Demidów urządził pierwsze hamernie miedzi (Koływański zawód), i te nadały imię całej okolicy, lecz dla braku materyjału palnego i z powodu odkrycia srebra złotodajnego, przeniesiono te zakłady do Barnaułu, dzisiejszego punktu głównego i zarządu górniczego i wspaniałych zakładów metallurgicznych. Położenie bogatych min Zmiejnogórska, Zyrianowska, Ridderska i Krukowska, dowodzi, że strefa srebrnonośna tworzy zaledwie trzecią część właściwego Ałtaju, uważanego w swoich naturalnych granicach, pomiędzy rzekami Narymem i Buchtarmą a Zmiejnogórskiem i kończyną północną jeziora Teleckiego. Góry te, oprócz porfirów i jaspisów, posiadają węgiel ziemny i obfitują w kopalnie złota, srebra, żelaza, miedzi, ołowiu. W urzędowych raportach z kopalni Koływano-Woskresieńskich, widzimy, że exploatacyja metali, mianowicie srebra i ołowiu, która w r. 1745 zaledwie wynosiła 45 pudów srebra, w dalszym czasie wzrosła do tego stopnia, źe od r. 1828 do 1834, w ciągu lat pięciu, wydobyto 5,205 pudów srebra, a 239,488 ołowiu. Większa część tych gór pokryta jest lasem. Rosną tu: cedr, jodła, sosna, brzoza, topol, jesion, wierzba i t. d. Flora ałtajska podobna do europejskiej, ale tylko po źródła Jenis-seja. Po za tą rzeką ku wschodowi, rozpoczyna się świat roślinny prawdziwie azyjatycki, jak gdyby wędrówka roślin w tym punkcie wstrzymaną została. Królestwo zwierzęce w górach Ałtajskich przedstawia nam także szczególny fenomen, że znajdujemy obok siebie zwierzęta stref najodleglejszych: i tak, na południowych stokach gór Ałtajskich, zamieszkują jednocześnie reny (cervus tarandus), tygrys królewski, łosie (cervus alcis) i pantera zwana irbis. Pierwotnemi gór tych mieszkańcami, mianowicie gór Taugnu, byli Samojedzi (Soyotes), którzy posunęli swoje wędrówki ku oceanowi Lodowatemu, a o których długi czas w Europie mniemano, że są wyłącznie ludem nadbrzeżnym i północnym. Też same góry w dalekiej starożytności stanowią granice pomiędzy rasą turecką czyli południową, a Kirgizami czyli Hakami od północy. W początkach zeszłego
