Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/50

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

głów, między 28 a 30 szer. połud., nad brzegami rzeki la Plata. Mężczyźni, wysokiego zwykle wzrostu, wybornymi są pływakami. Sędziowie ich w czasie pokoju, są razem dowódcami w wojnie. Zbroją się w długie dzidy i strzały z żelaznemi końcami. W porze deszczowej całe pokolenie chroni się na wyspy rzeki la Plata, albo stawia sobie chaty na wierzchołkach drzew. (Ob. Geschichte der Abiponer, przez missyjonarza Dobrishofen; dzieło napisane po łacinie, przełoż. na niem. przez Kreita; 3 tomy, Wiedeń 1783.)

Ab irato, wyraz łaciński, odnoszący się do słów lub czynów człowieka rozgniewanego, oznaczał w prawie rzymskiem żądanie zaniesione przez prawnego spadkobiercę o unieważnienie zapisu lub rozporządzenia testatora ab irato, z krzywdą jego uczynionego.

Abisag, Sunamitka, z pokolenia Issachar, ogrzewała starego Dawida, śpiąc na łonie jego; wszakże jej nie uznał. Po jego śmierci, Adonias chciał ją zaślubić, ale Salomon zabić go kazał, mniemając, że poślubieniem żony zmarłego króla, godzi na przywłaszczenie tronu. (III Król. 1, 3. 2, 17).

Abissynija, czyli Habesz, w najogólniejszem znaczeniu wielka przestrzeń płaskowzgórzów Afryki wschodniej, wznosząca się stopniowo od morza Czerwonego ku połud. zachod., spadająca na północ ku bagnistym nizinom Kolia czyli Mazaga, na zachód ku równinom Sennaaru i Kordofanu; na wschód graniczy z piasczystem pobrzeżem Samhara nad morzem Czerwonem i z krainą Adel nad zatoką adeńską; w stronie południowej po części jeszcze nieznana. Kraj ten po-przerzynany jest łańcuchami gór, pochodzenia wulkanicznego, które w okolicach Simen i Godszem dosięgają wysokości 14,000 stóp. Z większych rzek biorą tu początek: Nil i Goszob, wpadający do oceanu Indyjskiego. Część południową Abissynii przerzyna mało znana rzeka Hawasz, od której kraj ten wziął swoje nazwę. Klimat w górach jest umiarkowany, w nizinach i na pobrzeżach skwarny i niezdrowy. Równie wielką jest różnica roślinności między płaskowzgórzami a nizinami; w ogólności jednak ziemia jest bardzo żyzną. Oprócz płodów europejskich, jak: żyto, pszenica, jęczmień, owies, rodzi się tu odmienny gatunek zboża, zwany przez mieszkańców teff, i stanowiący główne ich pożywienie. W miejscach zbyt nizkich, gdzie teff nie udaje się, rośnie tak zwany kusso, którym żywią się klassy najuboższe. Żniwa odbywają się dwa razy do roku. Oprócz tego Abissynija wydaje krzew bawełniany, drzewa myrtowe, ligowe, cytrynowe, pomarańczowe, miejscami palmy daktylowe, trzcinę cukrową, rośliny olejne i korzenne; krzew papyrusowy rośnie dziko nad brzegami rzek i jezior. Ze zwierząt domowych znajdują się tu: konie, muły, osły i woły; z dzikich i drapieżnych: słonie, nosorożce, antilopy, bawoły, hyjeny, hippopotamy i krokodyle, a w niektórych okolicach lwy i lamparty. Pszczolnictwo bardzo jest upowszechnione. Z płodów kopalnych najważniejszą jest sól, wydobywana na połud.-wschód jeziora Tigre, gdzie tworzy rozległy pokład kilku stóp grubości. Jądro ludności tego kraju stanowią Abissyńczycy, potomkowie Etiopów, pierwotnych tych stron mieszkańców, nienależący do rassy Negrów; piękność kształtów, długie włosy i rysy twarzy zbliżone do arabskich, język wreszcie, dowodzą pochodzenia ich od rassy kaukazkiej, a w szczególności od rodziny semityckiej. Chociaż podania o najdawniejszych dziejach tego ludu zapełnione są baśniami, niezaprzeczenie jednak należy on do narodów najwcześniej na kuli ziemskiej ucywilizowanych. Ślady cywilizacyi przedchrześcijańskiej do dziś dnia istnieją. W historyi Abissyńczycy zjawiają się po raz pierwszy, jako poddani państwa Axum (ob.). W IV wieku naszej ery, wiara chrześcijańska w całym rozkrzewiła się kraju. Pod władcami Axum Abissynija stanęła na szczycie swéj świetności, której