Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/494

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Rzymu biblijoteki, którą Maxymilijan elektor bawarski darował papieżowi. Wywiązał się szczęśliwie z danego mu polecenia; ale śmierć papieża pozbawiła go zasłużonej nagrody. Musiał więc przyjąć obowiązki prywatne u kardynała Bichi, a później u kardynała Franciszka Barberini, dla opędzenia potrzeb życia, wyłącznie naukom poświęconego. Alexander VII mianował go wreszcie kustoszem biblijoteki watykańskiej. Umarł Allatius licząc 83 lata wieku; w r. 1669. Nie przyjmował nigdy święceń, a zapytany od Alexandra VII, dla czego nie chce być kapłanem, odpowiedział: „Bo chcę ożenić się.“ Zapytany dla czego się nie żeni, odpowiedział: „Bo chcę być księdzem.“ Tak wahał się między światem a Kościołem aż do śmierci. Żarliwym był obrońcą wiary katolickiej, i starał się nadewszystko nawrócić do niej spółziomków swoich, pismami i zakładaniem szkół. W tym celu wydał sławne dzieło: de Ecclesiae Occidentalis et Orientalis perpetuo consensu, (Kolonija, 1648); tudzież rozprawę: De utriusque Ecclesiae in dogmate de Purgatorio consensione, (Rzym, 1653). Allatius jest także autorem wielu innych dzieł, jako: Catena SS. Patrum in Jeremiam; Orthodoxae Greciae scriptores; de Octaca Synodo Photiana; Confutatio fabulae de Johanna papissa, tudzież obrony soboru florenckiego przeciw Robertowi Creyghtonowi. Nadto wydał: Poeti antichi raccolti, (Neapol, 1661). Opowiadają o tym uczonym ten szczegół, że pisał lat czterdzieści jednem piórem, i gdy mu się zepsuło czy zginęło, płakał i był w żalu nieutulony. L. R.

Alle, rzeka w Prussach wschodnich, wypływająca z jeziora powyżej miasta Allenstein, niedaleko od Hohenstein. Po przepływie 22 mil wpada do rzeki Pregla pod Welawą.

Allegacyja, z łacińskiego, przytaczanie, przywodzenie, cytacyja zdań lub textów jakiego pisma; ztąd wyrażenie: „allegować słowami Pisma świętego.“ Częste są allegacyje Starego Testamentu w Nowym.

Allegany czyli Apalachy, bardziej płaskowzgórze niż właściwe pasmo gór, we wschodniej części Ameryki północnej, ciągnie się mniej więcej równolegle od brzegów Oceanu Atlantyckiego przez 15 stopni szerokości, od zatoki ś. Wawrzyńca, aż do Stanu Alabamy i Florydy zachodniej. Wzniesienie jego nad powierzchnią morza niebardzo jest znaczne, bo wynosi w przecięciu tylko 2,000 stóp, w części jednak północo-wschodniej dochodzi miejscami do 6,500 stóp. Pojedyncze odnogi Alleganów rozchodzą się prawie równolegle od siebie. Najbardziej ku północy leżą góry Albany, na granicy zachodniej Stanu Maine, w pośrodku między Oceanem Atlantyckim i rzeką ś. Wawrzyńca. Dalej na południe Green-Mountains (góry zielone), których główne pasmo przerzyna w Nowym-Yorku rzeka Hudson. W Newhampshire łańcuch White-Mountains (gór białych), najwyższy z całego pasma. W Nowym-Yorku góry zamieniają się w płaskowzgórza, dzielące się na główne części: gór Niebieskich, właściwych Alleganów, gór Kumberland i gór Cherokee. Grupy północno-wschodnie odróżniają się wybitnie od południowo-zachodnich: tamte są massami granitowemi, te wapiennemi i piaskowcowemi, pomiędzy któremi niemało jest gruntów urodzajnych. Allegany bogate są w płody kopalne, jak to: złoto, żelazo, sól i węgiel kamienny. Właściwe Allegany były ojczyzną indyjskiego plemienia Apalachów, które za czasów zdobycia okazywało ślady wysoko rozwiniętej cywilizacyi, lecz dziś, jak się zdaje, zupełnie wyginęło.

Allegoryja (z greckiego: allos, inny i agoreuo, mówię), w ogóle każde wyobrażenie przedmiotu za pomocą innego, podobnego; jedna z przenośni (ob.), gdyż i w allegoryi zachodzi przemiana pojęć, różna wszakże od metafory (ob.), obejmującej tylko sferę pojedynczego zdania. Do wyobrażeń allegorycznych wła-