Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/37

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

cznemu kierunkowi, z zapałem poświęcił się literaturze. W roku 1802 uczęszczał w Berlinie na odczyty Schleiermachera, Fichtego, Schlegla i innych; przez dwa lata był nauczycielem synów Szyllera. Powołany do Rudolfstadt na posadę professora i współ-dyrektora, r. 1815 przeniósł się ztamtąd do Osnabriick, gdzie został dyrektorem miejscowego gymnazyjum. Godne wzmianki, prace jego są: Beiträge zum Studium der göttlichen Komödie Dante Alighieri’s (Berlin 1826); Cicero in seinen Briefen (Hanower 1835); Ein Stuck aus Goethe’s Leben zum Verstondniss einzelner Werke desselben (Berlin 1848). — Abeken (Wilhelm Ludw. Alb. Prud.), syn poprzedzającego, ur. 1813 roku: po otrzymaniu w Getyndze stopnia doktora filozofii, dla dalszego kształcenia się, wsparty przez następcę tronu hanowerskiego, wyjechał do Rzymu, gdzie poświęcił się badaniom starożytności, mianowicie z czasów przedrzymskich: miewał nawet tamże odczyty archeologiczne w języku włoskim. W roku 1842 wróciwszy do kraju, umarł wkrótce w Monachium. Po jego śmierci wyszło dzieło pod tytułem: Mittelitalien von den Zeiten römischer Herrschaft nach seinen Denkmalen, (Stutgard 1843 r.).

Abel (w hebrajskim „tchnienie“), drugi syn pierwszych rodziców, Adama i Ewy, zajmował się pasterstwem, gdy starszy brat jego Kain, uprawiał rolę. Przy składaniu ofiar przez obu, Bóg dał poznać, że ofiara Abla była mu przyjemną, ofiarę zaś Kaina odrzucił. Jakim sposobem Bóg to okazał, Pismo Ś. zamilcza; według powszechnego mniemania Ojców Kościoła i exegetów, ogień z nieba spalił ofiarę Abla, tak jak później ofiary Aarona, Gedeona, Dawida, Salomona i t. d. Ztego powodu Kain powziął nienawiść śmiertelną ku bratu, i zabił go w polu, jak przypuszczają rabbińscy i mahometańscy pisarze, kamieniem. Bratobójstwo ściągnęło na Kaina przekleństwo Boga. Chrystus nazywa Abla sprawiedliwym, wyprowadzając od krwi jego, aż do krwi Zacharyjasza, szereg zamordowanych niewinnie. Paweł ś. (do Żydów 11, 4) mówi, „że Abel wiarą obfitszą ofiarę ofiarował Bogu niżeli Kain, i że umarłszy przez tę wiarę mówi.“ Pierwsze to było zabójstwo pomiędzy ludźmi, jako następstwo grzechu i kary pierwszych rodziców.

Abel (Józef), malarz historyczny, religijny i portretowy. Ur. w Aschach 1768 umarł w Wiedniu 1818. W młodości swojej bawił w Polsce w domach książąt Lubomirskich i Czartoryskich do roku 1797, w którym udał się do Wiednia a potem do Rzymu (1802). Malował wizerunki księcia A. Czartoryskiego i Fr. Dyonizego Kniaźnina. Wiele jego kartonów posiada w swym zbiorze J.I. Kraszewski, które doń się dostały od G. Hołowińskiego. Abel był uczniem Fugera, i po jego śmierci słynął w Wiedniu jako najpierwszy malarz. Do znakomitszych prac jego policzyć należy obraz ś. Egidiusza z piętnastoma naturalnej wielkości figurami, znajdujący się w kościele na przedmieściu wiedeńskiem Gumpendorff.

Abel (Clarke), chirurg i naturalista angielski, który towarzyszył lordowi Am-herst w poselstwie do Chin w r. 1816 i 1817; ogłoszenie sprawozdania z tej podróży dało powód do kilku rozpraw, a szczególniej do pracy R. Brown’a, o kilku zasługujących na uwagę roślinach chińskich. Lecz część dzieła Abla, dotycząca historyi naturalnej, nie jest tak zupełną, jakby tego należało oczekiwać; co ztąd pochodzi, że zbiory jego zatracone zostały skutkiem rozbicia okrętu, na którym powracał. Następnie Abel został chirurgiem kompanii wschodnio-indyjskiej. Um. w Kalkucie 1826 roku. R. Brown od nazwiska Abla nazwał Abelia rodzaj roślin dwulistkowych z Chin pochodzących.

Abel (Jakób, Fryderyk r.), ur. 1751 r. w Baihingen w Wirtembergu, mając zaledwie 21 lat został professorem filozofii w akademii Karola, pierwotnie w letnim pałacu Solitude założonej, następnie do Sztutgardu przeniesionej. Abel był jednym z pierwszych, co się na geniuszu Szyllera poznali i nim się opiekowali.