Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/355

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

nasion roślin, nad brzegiem jeziora rosnących, które zaniesione pędem wiatru do tej wody, pokrywały się istotą wapienną, a sklejając się następnie jedne z drugiemi, tworzyły massy, w których skutkiem kwasu węglowego, obficie w wodzie tej znajdującego się, utworzona czynna wegetacyja, dała początek tym wyspom, które z czasem do znacznej wzrosły wielkości i były w liczbie 16. Dr. Capello zwiedzając w roku 1814 to jezioro w towarzystwie Dr. Józefa Frank, widział jeszcze tych wysp 14; w roku zaś 1848, żadnej już z wysp wspomnionych nie było, i wnosić należy, że ta sama materyja wapienna, która służyła do ich utworzenia, posłużyła także do ich zniszczenia, przymocowując je do brzegu jeziora, którego powierzchnia tém samem znacznie się zmniejszyła. Z jeziora tego, kanałem umyślnie na ten cel zrobionym, spływa woda do rzeki zwanej Anion albo Teverone, która o ćwierć mili od Lago-Solfatara jest odległą. Nad brzegiem tego jeziora, widzieć można ruiny starożytnej budowli, która zawierała w sobie kąpiele zwane Ternie d' Agryppa. Podług podań historyków, zakład ten miał być z wielkim bardzo przepychem postawionym, oprócz znacznej ilości łazienek pojedynczych w nim będących, miał być tam jeden wodozbiór wspólny, w którym tysiąc osób jednoczasowie kąpiel brać mogło. August cesarz, który odzyskał u tych wód zdrowie, z porady swego lekarza zwanego Antonius Musa, za co mu statuę w świątyni Eskulapa wystawił, miał być pierwszym założycielem tych kąpieli, które z powodu swej skuteczności, uważane były za źródła święte, i bogini Egea córce Eskulapa, której posąg w muzeum klementyńskiem w Rzymie widzieć można, poświęcone były; w gruzach tych kąpieli, oprócz rozmaitych napisów, znajdowano jeszcze kosztowne marmury, rozmaitej wielkości kolumny, z pomiędzy których dwie kolumny z marmuru zwanego Vert antique, jawnie mówią o przeszłej świetności tego miejsca. Ze starożytnych pisarzy Strabon, Pliniusz, Seneka, Vitruvius, Silvius Italicus, Galenus o skuteczności tych wód w rozmaitych chorobach wspominają. Dr L. S.

Album, nazywano u dawnych Rzymian tablice białe, zwykle gipsem przeciągnięte, służące do zapisywania obwieszczeń publicznych. Na nich to kapłan najwyższy (pontifex maximus) zapisywał roczniki najwyższe (annales maximi); nowo obrany praetor edykta roczne i t. d. — W nowszych czasach wyraz ten oznacza księgę, obejmującą spis uczniów uniwersyteckich, a nawet tablicę zawieszoną w przedsionku uniwersytetu, służącą do przylepiania rozporządzeń rektora, dziekanów i professorów. — Książka obejmująca zbiór artykułów krótkich, poezyj ulotnych i t. p. przez kilkunastu pisarzy pisanych, zowie się także album. — Zbiór szkiców jakiego malarza, widoków jakiejś części kraju podobneż nosi nazwisko. — Nakoniec najpospoliciej używa się na oznaczenie książki, zwykle ozdobnie oprawnej, służącej za pamiętnik i zawierającej różne ulotne wierszyki, myśli, rysunki i podpisy krewnych, przyjaciół i znajomych.

Album graecum, suszone psie łajno, niegdyś używane w medycynie.

Album Janum. Tak zwano za czasów Jana Kazimierza Białą cerkiew.

Albumazar (ob. Abu Mazar).

Albumen aluminosum, w dawniejszej farmakopei oznaczało mieszaninę ałunu z wodą różaną z dodaniem białka, która używaną była przeciw zapaleniu oczu.Albumen spirituosum, mieszanina białka jajowego i spirytusu (na 2 jaja 1 uncyja spirytusu), używana jako środek łagodzący cierpienia.

Albumin, białko. Wzór: N5C40H31O12+ Ph½S. Ciało nader obfite w państwie roślinnem i zwierzęcem. Stanowi główną część składową, tak zwanych płynów odżywczych, jako to krwi, mleczu (chylus), limfy, wszystkich cieczy surowicznych, mięśni i tkanki komórkowej, białka jaj ptasich i t. d.; znajduje się