Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/342

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

zakonu w Niemczech, w której to godności kilkakrotnie przez władzę swoją posyłany był do Polski. W r. 1260 papież Alexander IV nadał mu biskupstwo ratyzbońskie, które jednak wkrótce opuściwszy powrócił do klasztoru, gdzie wyłącznie już odtąd poświęcał się naukom. Um. r. 1280 w Kolonii; na kilka lat przed śmiercią zupełnie zdziecinniał i pamięć utracił. Dzieła jego w 21 tomach wydał Piotr Jammy, w Lugdunie r. 1651. Bliższe szczegóły o jego życiu ob. w Rudolphi Nonomagiensis, de vita Alberti Magni libri tres (Kolonija, 1490 r.). Liczne doświadczenia Alberta w naukach przyrodzonych, po większej części podobno przejęte od Arabów, zjednały mu u współczesnych sławę magika, a przynajmniej adepta alchemii. Pisma jego składają się w jednej połowie z traktatów teologicznych, jak np. słowa: Sunima Theologiae, i z kommentarzy do dzieł filozoficznych Arystotelesa, w drugiej połowie z prac w dziedzinie fizyki, alchemii i historyi naturalnej (jak np. 7 ksiąg o zwierzętach, a 5 o minerałach i roślinach). Niektóre dzieła Alberta wychodziły w Polsce jak np.: Philosophiae naturalis Isagoge, sive introductio in libros Aristotelis, drukowane w Krakowie u Hallera 1516 i u Macieja Scharffenbergera r. 1541, oraz: Summa philosophiae naturalis in quinque tractatus distributa (Kraków 1587, staraniem Andrzeja Schonensa). Podrobionem zdaje się przypisywane jemu dzieło, wydane po polsku p. t.: Albertus Magnus, o sekretach białogłowskich, mocy ziół i kamieni osobliwych, przetłómaczony. W Amstelodamie, w drukarni polskiej, pod znakiem Orla Białego 1665. Prawdziwym autorem tej książki miał podobno być Henryk von Sachsen, uczeń Alberta.

Albertus Fontinus, zakonnik ś. Franciszka, którego wyszła 1515 r. w Krakowie: Introductio interminorum cognitionem, fratris Alberti Fontini, bononiensis minoritae conventualis.

Albertus Serpcius, Sierpski z Sierpska, professor akademii krakowskiej, wydał dzieło p. t.: Annotationes in M.T. Ciceronis declamationem in C. Verrem e J.Gorscii praelectionibus etc. aliorum commentariis ab Alberto Serpcio collectae. Dzieła tego dotyczącego starożytnej literatury wyszły dwie edycyje w 1578 i w 1585 r.

Albertyn, osada fabryczna w gubernii Grodzieńskiéj, własność Władysława Pusłowskiego, obejmuje: 1) Fabrykę sukienną warsztatów czynnych 57. 2) Warsztatów kortowych 22. 3) Fabrykę dywanów o 12 wyrsztatach. 4) Filaturę przędzy czesanej merynosów, wrzecion 2800. 5) Fabrykę siatek metalowych do papierni oraz pasów gumilastycznych do papierni. 9) Blich gazowy na płótna różnego gatunku i stołową bieliznę z urządzeniem magla stemplowego do glansowania. 7) Hamernię do kucia miedzi. 8) Tartak na 14 pił. 9) Młyn o sześciu kamieniach i jedna krupiarnia. 10) Młyn z Żelaznem kołem, o 2 dużych kołach. Wszystkim tym zakładom ruch nadaje jeden staw utworzony z napływu rzeki Issy, która przepływa do Szczary.

Albertyńska linija, tak się nazywa dziś panująca młodsza linija domu królewsko-saskiego. Synowie elektora Fryderyka Łagodnego, Ernest i Albrecht panowali wspólnie od 1464 do 1480 r., ale później nastąpił rozdział kraju miedzy bracią. Młodszy Albrecht otrzymał tylko margrabstwo Miśnii i połowę wschodniej części Saxonii, ale wnuk jego, Maurycy, w skutek bitwy pod Muhlberg w 1547 r., pozyskał dla swego domu elektorstwo i wszystkie prawie posiadłości starszej linii, która ograniczyć się musiała małym kawałkiem kraju, przynoszącym do 50,000