Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/325

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Chrystusowej. Miejsce to już od wieku XIII było celem pielgrzymek, lecz powszechniejsza jego sława zaczyna się dopiero od roku 1702, w którym znaleziono obraz Najświętszej Panny ukryty w pniu lipy.

Alber (Jan Nepomucen), teolog, urodził się r. 1753, w Ovar, w Węgrzech. Roku 1779 wstąpił do zgromadzenia Pijarów i poświęcał się filozofii i teologii. Był nauczycielem w gimnazyjum peszteńskiém, później w kollegijum Pijarów w Nitrze, wykładał Bibliję i historyję kościelną, w końcu powołany na professora uniwersytetu do Pesztu. Umarł po roku 1830. Z pomiędzy licznych jego pism treści dogmatycznej, historyczno-kościelnej i filozoficznej, na szczególną zasługują wzmiankę: Institutiones Historiae Ecclesiasticae, w pięciu tomach, (drugie wydanie w Ofen, 1825), dzieło które używane było i w seminaryjach kraju naszego, przy wykładzie historyi kościelnej; — Institutiones linguae Hebreaeae (Ofen, 1826 roku).

Albergati (Antoni), biskup włoski z Vigilia, nuncyjusz chwilowy w Polsce w roku 1620 za panowania Zygmunta III. Nic dotąd o nim nie znajdujemy w źródłach naszych, Ciampi go tylko niedawno wyszukał. (Bibl. Crit. T. 2-gi). Pochodził z tego zapewne domu, co inny tegoż nazwiska sławny na soborze florenckim kardynał Albergati, wybrany do dysputy z grekami przez łacinników w r. 1440. Tegoż potem nazwiska Franciszek margrabia Albergati Capacelli senator bonoński, miał względy u Stanisława Augusta, jakoż został szambelanem 21 Kwietnia 1767 r., później generałem adjutantem i 26 Października 1772 r. dostał order ś. Stanisława. Przykład ten pociągnął i drugiego markiza Hugona Vezza Albergati do Polski; szlachcic bonoński został także szambelanem w r. 1773, generał adjutantem w r. 1774, o czém czytaliśmy w Sygillatach. Jul. B.

Albergati Capacelli (Franciszek margrabia d’). Komedyjo-pisarz włoski, przyjaciel i współzawodnik Goldoniego, urodził się w Bolonii (1728, um. 1801). Pochodził z rodziny bolońskiej patrycyjuszowskiej, i odebrał stosowne do swego stanu wychowanie. Po unieważnieniu małżeństwa, które zawarł z woli rodziny, usunął się do posiadłości swej ziemskiej Zola, wystawił prywatny teatr, mogący pomieścić do 300 osób i pisał dla niego komedyje, które i dalej się rozeszły, zyskawszy powodzenie. Dla doznanych nieprzyjemności w kraju, wydalił się do Werony, następnie do Wenecyi, lecz po niejakim czasie wrócił do Zola, gdzie pędził odtąd nie tak świetne, lecz spokojne życie wśród przyjaciół. Zostawał prawie w ciągłej korrespondencyi z wszystkiemi ówczesnemi znakomitościami: Wolter przypisał mu jedne ze sztuk swoich. Utwory sceniczne Albergatego, zebrane w 12 tomach in 8-vo, niższe są pod względem pomysłu i charakterystyki od komedyj Goldoniego, lecz za to odznaczają się lepszą znajomością efektów scenicznych i poprawniejszym stylem. Na teatrach włoskich po dziś dzień z powodzeniem są przedstawiane jego: Saggio amico i Ciarlator maldicente. Elogio (pochwałę) Albergatego napisał przyjaciel jego Zacchiroli, który razem z nim był autorem: Lettere capricciose, w Wenecyi 1780 r. wydanych.

Alberoni (Julijusz), kardynał i minister stanu, urodził się w Firenzuola pod Parmą w 1664 roku. Alberoni był synem biednego ogrodnika, umiał jednakże dojść za pomocą swych nadzwyczajnych zdolności do największych godności i bogactw. Filip V król Hiszpański wypromował Alberoniego na pierwszego ministra, kardynała i granda Hiszpanii, tak, że stanął na najwyższym szczycie potęgi i znaczenia. Na nieszczęście ambicyja i zbyteczna usłużność względem Elżbiety Farnezyjskiej, żony Filipa V, która wszystkich swych synów pragnęła widzieć na tronie, zaplątała kardynała w niebezpieczne dla niego intrygi polityczne. Francyja i Anglija wypowiedziały wojnę Hiszpanii, stawiając za pierwszy warunek