Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/27

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Wasilewicza, który księztwo jego uczynił sobie hołdowniczem. Złożony z tronu r. 1502, zasiadł na nim powtórnie r. 1516. Um. r. 1518.

Abdalonym, potomek królów Sydonu, żył długi czas w ubóstwie, trudniąc się ogrodnictwem. Gdy Alexander W. zdobył Sydon, przywrócił cnotliwego Abda-lonyma na tron ojców, powiększywszy jego państwo częścią swych zdobyczy na Persyi.

Abdank albo Habdank, herb starożytny polski. W polu czerwonem ma znak do litery W podobny, nad chełmem korona, w koronie takaż druga litera. Jedni wywodzą początek tego herbu z czasów pogańskich, drudzy, że powodem był Jan hrabia z Góry poseł Bolesława Krzywoustego, do cesarza niemieckiego Henryka z żądaniem pokoju. Cesarz zażądał haraczu od Polski i dla pokazania, że ma czerń wojować, otworzyć kazał skarb swój. Jan z Góry rzucił weń pierścień własny, mówiąc: „przydajmy złoto do złota.“ Henryk podziękował wyrazem Hab Dank. Odtąd Jan hrabia z Góry Skarbkiem nazwany a herb Habdankiem. Ztąd poszedł wyraz powszechny w dawnej polszczyznie abdankować zamiast dziękować. — Do znakomitszych podług Niesieckiego z rodu Abdanków należy: Lambert syn Michała hrabi z Góry (w Szląsku) biskup Krakowski, następca po ś. Stanisławie. Za jego radą królowa Judyta, gdy powiła syna Bolesława Krzywoustego, na pamięć uczynionego ślubu, hrabstwo Kroppeńskie (teraz Pabjanicami zwane, w dawnem województwie Sieradzkiem) u Władysława Hermana męża swego wyjednała dla Krakowskiego biskupa. Lambert w 10 lat po śmierci ś. Stanisława ciało jego ze Skałki na zamek królewski przeniósł, grób z ciosu wybudował i blachami złotemi ozdobił. Umarł w r. 1101. — Skarbimierz hrabia z Góry, wojewoda Krakowski, hetman za Bolesława Krzywoustego, gromił Pomorzan i wiele się przyłożył do zwycięztwa na Psiem-polu pod Wrocławiem. Czechów nad Elbą poraził: oskarżony o tajemną zmowę ze Zbigniewem, bratem naturalnym króla, ukarany został wyłupieniem oczu i więzieniem. Odebrano mu krzesło i buławę: odtąd kasztelanom Krakowskim dano pierwsze w senacie miejsce. — Michał hrabia z Góry, fundował klasztor OO. Benedyktynów w Lublinie 1114 roku. — Rusław hrabia z Góry, w dzisiejszej włości Sulejowie nad Pilicą, fundował klasztor Cystersów, który Kazimierz książę polski, nadaniami ubogacił.

Abdas albo Audas, męczennik, był w początkach V wieku biskupem Suzy, jednego z głównych miast królestwa Persów, za panowania Jezdedżerda I. Chrześcijańską żarliwością uniesiony, zburzył świątynię ognia, czem mocno oburzył magów. Łagodny dotąd względem chrześcijan król, nakazał im odbudowanie świątyni: lecz gdy biskup tego odmówił, poniósł śmierć męczeńską i straszne nastało prześladowanie chrześcijan w Persyi, które z krótkiemi przerwami trwało lat 30. Pamiątka Abdasa obchodzoną jest 16 Maja, jednocześnie z uroczystością ś. Jana Nepomucena.

Abd-el-Kader, właściwie: El-Hadźi-Abd-el-Kader-Ulid-Mehiddin, z rodziny marabuckiej pokolenia Harzem, najstraszniejszy przeciwnik potęgi francuzkiej w Algieryi, a po Mehmecie-Alim najznakomitszy z ludzi, którzy w ostatnich stu latach działali na ludność muzułmańską. Ur. pod koniec 1806 r. w Getnie (rodzaj seminaryjum) swojego ojca, niedaleko Maskary. Już i ojciec jego, który umarł 1834 r., sławą świetności wielki wywierał wpływ na swoich ziomków i w spadku przekazał go synowi; również i matka jego, Zora, niewiasta wielkiej świątobliwości, odznaczała się sprężystością charakteru i bystrością umysłu. W szóstym roku życia, Abd-el-Kader towarzyszył ojcu swemu do Mekki, a w 1827 roku do Egiptu, gdzie w Alexandryi i w Kairze po raz pierwszy zetknął się z cywilizacyją Zachodu. Zachwycenie religijne i melancholija odbijały się zawsze nawet