Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/210

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

i innych czasopismach francuzkich; nadto wydał mnóstwo poematów, powieści, i rozpraw o Wschodzie, tłómaczonych i naśladowanych z arabskiego.

Agoult (Wilhelm d’), szlachcic i truhador prowensalski, którego potomkowie niejednokrotnie wsławili się w dziejach francuzkich. Pieśni Agoulta wynoszą głównie piękność własnej jego małżonki, Jousserandy de Lunel, a dedykowane są Ildefonsowi, królowi Arragonii. Um. r. 1181. — Agoult (Karol Konstanty d’), ur. r. 1747, wstąpiwszy do stanu duchownego, w 40 roku życia został biskupem w Panciers, więcej jednak cenił zajęcia administracyjno-polityczne niż kapłańskie, i pozyskawszy sobie zaufanie króla, bezwątpienia byłby doszedł do najwyższych zaszczytów, gdyby rewolucyja nie przecięła jego karyjery. Wespół z Ludwikiem XVI ułożył plan nieszczęśliwej ucieczki, sam też wkrótce potém zmuszony był ujść do Anglii, zkąd w r. 1801 pozwolono mu wrócić do kraju, pod warunkiem, że się zrzeknie godności biskupiej. Um. r. 1824. Z dzieł jego, wymieniemy tu kilka najcelniejszych w zawodzie publicystyki: Principes et reflexions avec E. Burke, sur l intérét des puissances de l'Europe (Paryż 1814); — Projet d'une banque nationale (Paryż 1815 r.); — Lettres a un Jacobin, ou réflexions politiques, sur la constitution d'Angleterre (1816); — Des impots indireets (1817); — Essai sur la legislation de la presse (1817). — Agoult (Antoni Jan d’), brat poprzedzającego, par Francyi, ur. w Grenobli r. 1750, w 1791 r. udał się do armii książąt francuzkich. Przez cały ciąg cesarstwa towarzyszył Ludwikowi XVIII do Niemiec, Rossyi i Anglii i z nim tylko chciał wracać do Francyi. Król po powrocie mianował go gubernatorem zamku Saint-Cloud. Um. roku 1828 jako ostatni w prostej linii potomek swego rodu. — Agoult (Hektor Filip d'), daleki krewny poprzedzającego, ur. 1782 r. w Grenobli, objął po nim godność parowską, był do 1814 r. sekretarzem ambassady w Hiszpanii, potem pełnomocnym ministrem przy dworach: hannowerskim, szwedzkim i niderlandzkim; od r. 1830 opuścił służbę publiczną i osiadł w swoich dobrach. — Agoult (Maryja de Flavigny, hrabina d’), znana jest zaszczytnie w świecie literackim pod pseudonymem: Daniel Stern (ob.).

Agra, prowincyja w prezydencyi Kalkutty w Indyjach angielskich, między 25 i 28’ szer płn., granicząca z prowincyjami Allahabad, Aude, Delhi, Malwa i Adżmir. Zdaje się że Agra była kiedyś główném ogniskiem religii brahmańskiej; dotychczas bowiem obfituje w miejsca święte, do których liczni pielgrzymują pątnicy. — Główne jej miasto Agra, uchodzi za miejsce wcielenia Wisznu czyli Ramy, którego czyny opiewa Ramadżana, pierwsza epopeja indyjska. Za czasów wielkiego mogoła Akbara (1556—1615) była stolicą jego państwa, a w pobliżu jej znajduje się wspaniały jego grobowiec. Po upadku państwa Mongołów dostała się w ręce Marattów, którym wydarli ją Anglicy r. 1803. Pod zarządem tych ostatnich została r. 1833 stolicą nowo utworzonej prezydencyi. Po wybuchu powstania w Indyjach, krajowcy attakowali Agrę w Maju 1857; wojsko angielskie ustąpić musiało do cytadelli, a pułki Sypojów połączyły się z powstańcami. Tegoż roku (5 lipca) odbyła się tu krwawa potyczka między Anglikami i wojskiem powstańczém, w której generał Thompson (um. 4 Sierpnia) śmiertelnie był raniony.

Agrachański przylądek, leży w posiadłościach Szamchała Tarkowskiego, między odnogami rzeki Kojsu, Agrachanem i Sułakiem, rozciąga się na 35 wiorst wzdłuż i 3 do 12 wiorst wszerz. Blisko przylądka leżą drobne wysepki; do jednej z nich zwanej Czeczeń, zwykle przybijają rybacy astrachańscy, dla uchronienia się od górali. Agrachańska zatoka, między północną stroną wspomnionego przy-