Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/187

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

zenberg w Saxonii. Jakkolwiek mineralogowie zrobili z tego minerału osobny gatunek, przedstawia on jednak w składzie swoim chemicznym dosyć znaczne różnice. Barwa agalmatolitu głównie jest biała, zawsze prawie z lekkim odcieniem różowym, szarym, żółtym, zielonym lub brunatnym. Prześwieca mocno; odłam ma nierówny, muszlowy, bez blasku, z ziarnem bardzo drobném i zbitém. Jest miękki, daje się łatwo obrabiać nożem, c. g. 2,8, przy ogrzewaniu wydziela z siebie wodę, przez co staje się twardszym i błyszczącym, nie topi się wcale. Rozbiory jego robili Vauquelin, John, Thomson, Kobell i Klaprolh; wzór jego jednak chemiczny nie jest jeszcze należycie ustalony; najprawdopodobniejszym być się zdaje następujący: 2 (2 A2LO3, 3 SiO3) + KO SiO3 + 3aq. Agalmatoiit wiec jest podwójnym krzemianem glinki i potażu. K. J.

Agama, nazwisko rodzaju gadów, należących do rzędu jaszczurkowatych (sauria); Linneusz liczył te zwierzęta do rodzaju jaszczurka (lacerta), nowsi badacze a mianowicie Daudin utworzył nowy rodzaj, mieszczący się w rodzinie Igua-nów (ob.) odznaczający się brakiem zębów na podniebieniu, i ogonem pokrytym łuskami dachówkowato ułożonemi, lecz nie tworzącemi pierścieni. Należy tutaj kilka gatunków mieszkających w Azyi, Afryce i Nowej-Hollandyi; wszystkie są zwinne podobnie jak jaszczurki; długość ich ciała rozmaita, lecz 18 cali nie przenosi; lękliwe, mają kryjówki w norach lub między kamieniami, żywią się robactwem i owadami. Samice kładą wiele jaj kulistych, pokrytych białą, twardą lecz kruchą skorupą, które zagrzebują w piasku.

Agamemnon, syn Atreusa, króla Myceny. brat Menelausa; został władcą państwa myceńskiego po śmierci ojca i po wypędzeniu zeń Tyestesa, czy też w dziedzictwie po nim; z małżonki Klytemnestry miał syna Orestesa i córki Ifigeniję i Elektrę. Po uprowadzeniu małżonki brata jego Menelausa, Heleny, przez Parisa, syna Priama króla Troi, przebiegał z bratem całą Grecyją wzdłuż i w szerz, by nakłonić władców jej do wojny trojańskiej. Dopiąwszy celu swych życzeń, obrany został w Argos wodzem zjednoczonych Greków. Wojsko sprzymierzone zgromadziło się do Aulis w Beocyi, skąd długi czas wypłynięciu flotty przeszkadzała Dyjana, dopóki jej Agamemnon nie przebłagał poświęceniem łani na ofiarę (ob. Ifigenia). Podczas długoletniego oblężenia Troi, Agamemnon ukazuje się jednym z najdzielniejszych bohaterów i władcą prawdziwie królewskim. Po wzięciu jej i po kilkokrotném zboczeniu jego nawy, dla wiatrów przeciwnych, powrócił do kraju z branką Kassandrą, córką Priama. Zamordowany został przez Egistusa, któremu był żonę Klytemnestrę i dzieci oddał przy wyjeździe w opiekę, i to podczas uczty wraz z Kassandrą (jak mówi Homer), czy też w łaźni (jak twierdzą tragicy). Począwszy od Tantala, protoplasty rodu, aż do Agamemnona i jego dzieci, fatum ścigało ten ród i wiodło go do zguby (ob. Tantalus, Pelops, Atreus, Tyestes i Egistus). Śmierć tragiczna Agamemnona była osnową niemałej liczby tragedyj starożytnych.

Aga-Mohamed, szach Perski, założyciel dynastyi panującej do dziś dnia w Persyi, urodził się w 1743 roku. Ojciec jego, władca kilku prowincyj, zabitym został z rozkazu szacha Kerima, sam zaś Aga-Mohamed zamieniony był na eunucha, i to zdarzenie nadało mu przydomek: Aga. Umiał sobie zjednać przychylność okrutnego Kerima, i po śmierci tego księcia owładnął tron perski w roku 1779. Aga-Mohamed przebywał zwykle w Teheranie, który odtąd stał się stolicą państwa. Waleczny i rozumny, zamordowany został w własnym pałacu przez dwóch niewolników, których poprzednio na śmierć skazał; 1797 r. po nim wstąpił na tron siostrzeniec Agi-Mohameda, Baba-Chan, pod imieniem: Feth-Ali-Szach.