Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/111

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

dzy których najsłynniejszy jest obraz bitwy pod Moskwą, własność króla Ludwika bawarskiego, jako téż obrazy zwierząt; wydał oraz: Album p. t. Podróż wojskowa malownicza (1835), i Pamiątki z kampanii armii austryjackiej we Włoszech (1848 — 1849). — Adam (Henryk), brat poprzedzającego, ur. w Nordlingen 1787, znakomity pejzażysta i rytownik na miedzi.

Adam (Alexander), znakomity filolog, rektor uniwersytetu edymburgskiego, ur. 1741, um. r. 1809, napisał ważne, podręczne dzieło o Starożytnościach Rzymskich (Edymb. 1791), tłómaczone na wszystkie znaczniejsze języki. Niemniéj szacowane są jego: Dictionary of classical biography (1800) i Lexicon linguae latinae compendiarum (1805).

Adam Bremeński, rodem z Miśnii, przybywszy r. 1067 do m. Bremen, później został kanonikiem tamecznej katedry. Wsławił się jako autor historyi Kościołów północnych, do której zbierał materyjały, tak ze źródeł archiwalnych, jako téż z podań ustnych. Zasięgał w tym przedmiocie wiadomości od Swenona, przezwanego Edstritson, króla duńskiego, miłośnika nauk. W czterech księgach dzieła: Historia ecclesiastica praesertim Bremensis, Adam objął dzieje od r. 788 do 1072, to jest, od przybycia ś. Willehada do Saxonii, do śmierci arcybiskupa Adalberta. Znajdują się tu wiadomości historyczne o Saxonach, opisanie królestw Danii, Szwecyi i Norwegii. Pierwsze wydanie, bez tego opisu, drukowane w Kopenhadze 1579 r. Drugie, już z dodatkiem opisu, wydał Lindenbrogk w Lejdzie 1595 r. W jednem z późniejszych w Hamburgu r. 1706, przez Alberta Fabrycyjusa, dodane są między innemi roczniki słowiańskie, historyja Warcisława VII, księcia Pomorskiego i inne pisma dotyczące Słowiańszczyzny. Adam, opisując okolice bałtyckiego morza, wiele o nad-odrzańskiej do Polski należącej stronie mówi. Przytaczają go Lelewel, Naruszewicz i inni historyczni pisarze nasi. Co Rzymianie Germaniją, to Adam Bremeński Słowiańszczyzną nazywa. Tenże Swewów sąsiadami Sarmatów i Słowian być mieni, i znowu Słowian scytyjskim nazywa ludem. (Pertz, IX, 283, 586, 305, 311). Um. Adam około r. 1076. L. R.

Adam de la Hale zwany także: le bossu d’Arras, ur. 1240—1288 w Neapolu, dokąd przybył w orszaku Roberta II, hrab. d’Artois; poeta i muzyk. Był jednym z pierwszych, którzy układali muzykę na kilka głosów w stylu wolniejszym, t. j. zbaczającym od ówczesnego kościelnego. W biblijotekach paryzkich znajdują się dotąd jeszcze jego: Chansons d’amour; a Towarzystwo biblijofilów w Paryżu ogłosiło w 1822: „Le jeu de Robin et de Marion“ dzieło któreby uważać można za najdawniejszą komiczną operę; 11 osób gra w tej sztuce, a dyjalog przeplatany jest śpiewami.

Adam, książę Wirtembergski, syn księcia Ludwika (brata króla wirtembergskiego Fryderyka) i pierwszej jego małżonki, księżniczki Maryi Czartoryskiej, za młodu wstąpił do służby wojskowej Cesarsko-Rossyjskiéj, później do b. wojska polskiego, gdzie wkrótce został generałem. W r. 1830 opuścił Polskę wraz z W. Księciem Konstantym i w następnej wojnie dowodził brygadą jazdy. Późniéj przeniósł się do Niemiec, gdzie um. 1847 r.

Adam od Najświętszej Trójcy, trynitarz, wydał w Warszawie r. 1783: „Zebranie wszystkich redempcyj, które prowincyja polska zakonu Najświętszéj Trójcy od wykupienia niewolników w krajach tureckich i tatarskich od r. 1688 do 1783 czyniła.“ Dzieło to nieobojętnym jest materyjałem do dziejów Polski.

Adam, Polak (Polonus) z Bochni (de Bochyń) doktór medycyny. Na początku XVI wieku, kiedy na teatrze dworskim w Krakowie grywano drammata łacińskie, Adam pisał takowe. Dyjalogi jego należą do najdawniejszych; pozostało z nich trzy: 1) De quatuor statibus immortalitatem assequi contendentibus, 1505 r.