Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/101

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

komiczne. Godną tu jest wzmianki żona jego, Ackermann Zofija-Karolina, wdowa po Schroederze, z którą się w Moskwie ożenił; raz jako wyborna aktorka i współdyrygująca z mężem teatrem hamburgskim, powtóre jako matka sławnego aktora Schroedera, i zawcześnie zgasłej młodej aktorki Karoliny Ackermann.

A conto, z włoskiego, na rachunek, częściowe zaliczenie na dług. Zapisać a conto, znaczy obciążyć lub zakredytować bieżący rachunek za odebraną gotówkę lub sprzedane towary. Przy wypłacie częściowej akceptowanego wexlu, właściciel jego, równie jak przy całkowitem niewypłaceniu, winien go kazać zaprotestować w terminie, żeby nie stracić prawa odwołania się do poprzedzających podpisów.

Acosta. (Gabryel, potem Uriel), szlachcic portugalski, pochodzenia żydowskiego, urodził się w Oporto 1587 r. i tamże w religii katolickiej wychowany został. Doszedłszy lat młodzieńczych, gdy oddał się badaniom dzieł teologicznych, zwątpił o Boskiej prawdzie wiary Chrystusowej, i zawahał się między czystym naturalizmem a judaizmem. Wreszcie schroniwszy się do Amsterdamu, jako do miasta odznaczającego się wtedy zupełną tolerancyją religijną, przeszedł na religiję żydowską, a raczej wrócił do wiary swych przodków, poddawszy się bolesnej operacyi obrzezania. Wkrótce jednak był niezadowolony z nowych swych współwyznawców, i zaczął pisać przeciw rabinicznej nauce i przeciw nieśmiertelności duszy, a gdy na obronę swych zasad ogłosił dzieło p. t.: Examen de tradicions phariseas conferidas con a ley escripta, 1624, — Żydzi korzystali z tego i oskarżyli go o ateizm przed urzędem chrześcijańskim. W skutek tego skonfiskowano mu majątek, uwięziono i siedmioletnią obciążono klątwą. Musiał więc pogodzić się z synagogą i poddać haniebnej karze, jaką nań rabini za pokutę nałożyli: otrzymać miał w gołe plecy 39 plag i położyć się w progu głównych drzwi bóżnicy, a gdy wchodzący po nim deptali, rabin odmawiał formułkę rozgrzeszenia. Ciągłe prześladowania jakich Acosta z powodu swych ateistycznych zasad doznawał, do tego stopnia go rozdrażniły, iż wystrzałem z pistoletu życie sobie odebrał, według jednych 1640 r., a według drugich 1648 r. Cierpienia i walka z zasadami religijnemi i filozoficznemi tego namiętnego skeptyka, dostarczyły znakomitemu niemieckiemu poecie Gutzkow treści do tragedyi Uriel Acosta (2 wydania, Lipsk 1850 r), a poprzednio do nowelli p. t.: Der Sadducaer von Amsterdam (1834). Autobijografija Acosty wyszła po łacinie i niemiecku r. 1847 w Lipsku; Jellinek wydał: Acostas Leben und Lehre (Zerbst 1847 r.). (Tragedyję Gutzkowa p. t.: Uriel Acosta przełożył na język polski najprzód Mikołaj Bołoz Antoniewicz (Lwów 1850), następnie zaś Kapliński zmarły w r. 1856). J. Pr.

Acosta (Joachim), pułkownik inżynieryi w wojsku Nowej-Grenady, jeden z najznakomitszych uczonych Ameryki Południowej, służył najprzód w armii kolumbijskiej, po rozwiązaniu zaś tej rzeczypospolitej (1831) i rozpadnięciu się jej w trzy nowe kraje, Acosta pozostał w Nowej-Grenadzie. W roku 1834 wspólnie z botanikiem Cerpedes przedsięwziął podróż naukową od doliny del Socorro aż do doliny Magdaleny; w 7 lat później z korpusem wojska udał się od Antioquia do Anserma, w czasie tej wyprawy pilnie zwłaszcza studyjując obyczaje i dzieje pokoleń dzikich krajowców. W 1845 roku zwiedził Europę i kilka lat przebył w Paryżu, gdzie wydał wyborną mappę Nowej-Grenady, oraz przeznaczone dla młodzieży amerykańskiej dzieło p. t.: Compendio historico del descubrimento y colonizacion de la Nueca Granada en el siglo decimo sexto (1848). Humboldt bardzo często przytacza ważne jego dzieło: Semenario de la Nueva Granada (2-ga edycyja Paryż 1849 r.). Obecnie Acosta mieszka w Santa-Fe-di-Bogota,