Strona:PL Dzieła Ignacego Krasickiego T. 6.djvu/326

bujnemu pióru, nad czemby się szeroce rozpostrzeć mogło. Ciągła szczęśliwość spokojna jest; rzadko więc nadzwyczajność, a zatem to, co dziwi, lub bawi, przeplata.
 W dziejach krajowych, tak angielskich, jak polskich, Alfred i Kazimierz niewiele miejsca zabierają, tak jak w rzymskich Antonin, pod którym Rzym był najszczęśliwszym.
 Możnaby więc i ztąd czynić między niemi podobieństwo; nad tem się jednak bardziej zastanowić należy, które przymioty ich i działania między niemi uczyniły.
 W młodym wieku obadwa rządy państw swoich objęli. W szczęśliwszej jednak porze Kazimierz, a zatem mniej uczuł przeszkód w pierwiastkach panowania nad Alfreda; tego dwoista z kraju dla przemocy Duńczyków ucieczka, przemysłem i odwagą powrót, a za nim nad nieprzyjaciołami zwycięztwo, tak dalece sławę wznosi, iż rzadki znaleźć się może podobny przykład, któryby mu w tej mierze nadarzył towarzysza.
 Nie braknie z drugiej strony Kazimierzowi na równie szczęśliwych wyprawach wojennych. Pokonana Ruś przyniosła królestwu polskiemu wcielone do jego całości najobfitsze krainy. Utrzymani w zuchwałych zapędach Krzyżacy, poskromieni dzielnością i przemysłem niespokojni hołdownicy, wznieśli wielkość panowania jego. I wtenczas dopiero Polska ujrzała się być w stanie możności przyzwoitym, gdy nad nią Kazimierz Wielki panował.
 Ozdobił Alfred i wzniósł budynkami miasto swoje stołeczne Londyn. Oprócz ledwo niepodwojenia Krakowa, gdyby jeszcze znaki budowań Kazimierza w Polsce nie zostawały, ledwoby ku wierzeniu to było, co z dawnych dziejów o jego budowlach wiemy. Te zaś wszystkie stosowane były, nie tylko ku ozdobie, ale ku wzmożeniu i obronie kraju i tak działane, iż zapomagały lud, który do ich stawiania był używany, a zwłaszcza w czasie głodu, gdzie umyślnie rozpoczętemi, użytecznemi jednak krajowi budynkami, lud do tej pracy użyty żywił.
 Prawodawcami swemi, jak Anglia Alfreda, tak Kazimierza Polska uznaje; i w tej mierze równość się im i sławy i wdzięczności u swoich należy. Większą jednak przysługę krajowi swojemu, zdaje się, uczynił Kazimierz, obmyślając obszerniej prawodawstwo w zbiorze praw dostatecznym, który zasadą dalszych z czasem przydatków został; Alfreda zaś niektóre tylko ustawy, stosowane do okoliczności jego panowania, w tem zdatność zyskały, iż dały pochop do urządzenia następnego w Anglii prawodawstwa.
 Nie wspominają dzieje angielskie, jak się Alfred do rolnictwa, kunsztów, osad, zkądinąd sprowadzonych przyłożył, w czem Polska miłośnika chłopów króla swojego wielbi. Znajduje się jednak w opi-