Strona:PL Dumas - Towarzysze Jehudy.djvu/279

 Nazwisko popularne, nazwisko, pod którem znają go żołnierze: Okrągły Łeb.
 Nadto zaś nazwisko prawdziwe, to, które odziedziczył po godnych i zacnych rodzicach, Jerzy Cadudal, a raczej Jerzy Cadoudal, albowiem tradycya zmieniła ortografię tego nazwiska, które stało się historyczne.
 Jerzy był synem rolnika z parafii Kerléano, w parafii Brech. Legenda opiewa, że ten rolnik był jednocześnie młynarzem. Zaledwie ukończył szkołę w Vannes od którego Brech oddalone jest tylko o kilka mil gdzie otrzymał dobre i solidne wykształcenie, gdy rozległy się w Wandei pierwsze wezwania do powstania rojalistycznego. Odgłos ich dobiegł Cadoudala, który zgromadził kilku towarzyszów łowów i rozrywek, przekroczył Loarę na ich czele i ofiarował swoje usługi Stoffletowi; ale Stofflet oznajmił, że pragnie go widzieć przy robocie, zanim go do swoich szeregów włączy; tego tylko pragnął Jerzy.
 Niedługo czekano na taką sposobność w armii wandejskiej, zaraz dnia następnego odbyła się bitwa; Jerzy zabrał się do dzieła i to z taką gorliwością, że, widząc jego szarżę na błękitnych, były gajowy, pan de Maulevrier, nie mógł się powstrzymać i rzekł głośno do Bonchampa, który stał przy nim:
 — Jeśli kula armatnia nie porwie tego wielkiego okrągłego łba, potoczy się on daleko, przepowiadam to panu.
 Przezwisko to pozostało Cadoudalowi.
 Tak to, przed pięciu wiekami panowie de Malestroit, de Penhoët, de Beaumanoir i de Bochefort nazywali wielkiego hetmana, którego okup wyprzędły kobiety bretońskie.
 „Oto wielki okrągły łeb — mówili. — Będziemy teraz krzyżowali tęgo szpady z Anglikami“.
 Na nieszczęście teraz już nie Bretończycy krzyżowali