Strona:PL Dostojewski - Wspomnienia z martwego domu.djvu/11

nej propagandy miały działać w tym kierunku. Do jednego z takich związków należał młody Dostojewski, znany już jako powieściopisarz, który zwrócił na siebie uwagą najznakomitszego krytyka rossyjskiego, Bielińskiego, i który za to należenie został w r. 1849 aresztowany, oddany pod sąd, pozbawiony praw szlachectwa i skazany na cztery lata katorgi w ostrogu Omskim.
 Katorga była w życiu Dostojewskiego wypadkiem, decydującym o całej jego przyszłości literackiej. Ona mu naprzód dała bezpośredni materyał do dzieła, które go od razu wyniosło wysoko nad poziom współczesnej literatury rossyjskiej; ona mu dostarczyła motywów do różnych powieści późniejszych i nadała tym powieściom przeważnie charakter kryminalistyczny; ona go zbliżyła z ludem rossyjskim i dała w nim początek kierunkowi. znanemu pod nazwą „narodniczestwa“; ona wreszcie była dlań szkołą, pracownią, wielkim gabinetem najrozmaitszych typów psychologicznych i najrozmaitszych objawów patologicznych. W tej szkole, w tym gabinecie Dostojewski miał dobrą sposobność wykształcić w sobie do wysokiego stopnia ów dar analizy psychologicznej, właściwy rossyjskim pisarzom i stanowiący główną ich siłę.
 Ale Dostojewski był naturą chorobliwą, był histerykiem, epileptykiem i ta chorobliwość wycisnęła piętno swoje na wielu jego utworach powieściowych, jak „Zbrodnia i