Strona:PL Darwin - O powstawaniu gatunków.djvu/369

jaszczurek, wężów, a zapewne także żółwi tak dalece podobne są do siebie we wczesnych stadyach rozwoju w całości oraz w częściach oddzielnych, że można je rzeczywiście odróżniać tylko na zasadzie wielkości. Posiadam dwa zarodki w spirytusie zachowane, które zapomniałem oznaczyć, a teraz nie mogę dowiedzieć się, do jakiej należą klasy. Mogą to być jaszczurki lub ptaki małe, albo też bardzo młode ssące, tak dalece podobnym jest sposób powstawania głowy i kadłuba u wszystkich tych zwierząt. Kończyn jednak brakuje jeszcze. Ale nawet one nicby nie wskazywały we wczesnem stadyum rozwoju; albowiem nogi jaszczurek i ssących, skrzydła ptaków, jak również ręce i nogi człowieka rozwijają się wszystkie z tej samej formy zasadniczej”.
 Larwy większości skorupiaków są do siebie nader podobne w odpowiednich stadyach rozwoju, jakkolwiek formy dojrzałe mogą się bardzo różnić; to samo stosuje się też do wielu innych zwierząt. Niekiedy pozostaje w późniejszym także wieku ślad podobieństwa embryonalnego; tak np. ptaki tego samego rodzaju, lub też blisko spokrewnionych rodzajów, często posiadają podobne upierzenie w młodości: np. wszystkie drozdy z ich plamistem upierzeniem. W rodzinie kotów większość gatunków w stanie dorosłym jest prążkowaną lub też prążkami centkowaną; a takie prążki lub centki występują także wyraźnie u nowonarodzonych lwiąt, lub pum. Widzimy, jakkolwiek bardzo rzadko, coś podobnego i u roślin. Tak np. listki embryonalne Ulex i pierwsze liście akacyj nowoholandzkich, w przyszłości wydających już tylko liściaki (phyllodia), są złożone lub pierzaste, jak zwykłe liście roślin strąkowych (Leguminosae)
 Te punkta organizacyi, co do których zarodki zupełnie różnych zwierząt tej samej klasy zgadzają się z sobą, nie mają nieraz żadnego bezpośredniego związku z ich warunkami bytu. Nie możemy np. przypuścić, że w zarodkach zwierząt kręgowych specyalny, pętlicowaty przebieg tętnic w bliskości szczelin skrzelowych pozostaje w zależności od podobieństwa warunków życiowych: u młodego ssaka, odżywiającego się w ciele macierzystem, u ptaka, wykluwającego się z jajka, oraz u żaby, rozwijającej się ze skrzeku pod wodą. Nie mamy więcej prawa wierzyć w zależność taką, podobnie też jak w to, że podobieństwo w budowie kości ręki ludzkiej, skrzydła nietoperza i płetwy foki pozostaje w zależności od podobieństwa zewnętrznych warunków życia.
 Nikt nie przypuści, że prążki na młodym lwie lub też centki na młodym kosie przynoszą jakiś pożytek tym zwierzętom. Rzecz ma się atoli inaczej, gdy zwierzę podczas pewnego okresu swego życia embryonalnego jest czynnem i samo o siebie dbać musi. Okres takiej działalności może nastąpić w życiu wcześniej lub później; bez względu jednak na to, kiedy następuje, przystosowanie larwy do warunków życiowych jest zarówno dokładnem jak pięknem, podobnie jak przystosowanie zwierzęcia dojrzałego. Jak ważne są te zjawiska, wykazał niedawno Sir J. Lubbock, zwróciwszy uwagę na wielkie podobieństwo larw niektórych owadów, należących do bardzo odległych rzędów oraz na różnicę larw innych owadów tych samych rzędów, w zależności od sposobu życia. W skutek podobnych przystosowań, szczególniej jeśli w różnych sta-