Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/154

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

który przykłada do wszystkiego co widzi, uwydatniając wykrzywienia życia mające przyczynę w ludzkiem szaleństwie. Niepohamowana wesołość wczesnych jego utworów pogłębia się z czasem rysami mądrej i celnej satyry, w której Molier walczy zawsze w imię szczerości i swobody przeciw wszelakiego rodzaju chimerom ludzkiej próżności i głupoty. Satyrą tą naraził się Molier wszystkim dokoła: literatom, modnisiom, paniczom dworskim, świętoszkom, uczonym, lekarzom; jeden król, czując się ponad całym tym światkiem, otaczał go niezmienną opieką i chronił. Mimo to, życie Moliera miało swoje ciężkie chwile: szczytowym punktem jego bojowego okresu jest Tartufe (Świętoszek), mierzący we współczesną obłudę religijną, a wyrazem bólu i goryczy wyniesionej z tej walki drugie jego arcydzieło Mizantrop.
Opiekę królewską okupywał Molier w ten sposób, iż był urzędowym bawicielem Dworu w czasie częstych wówczas uroczystości. W ten sposób powstały liczne widowiska splecione z ulubionym wówczas baletem, w którym brał czynny udział Dwór i sam monarcha; wśród tych utworów, naogół słabszych, znajduje się wszelako parę arcydzieł (Mieszczanin szlachcicem, Grzegorz Dandin i i.).
Inne celniejsze utwory Moliera to Pocieszne wykwintnisie, wiekuista satyra na „salony literackie"; Szkoła żon, stanowiąca istotne narodziny komedji francuskiej, Don Juan, ucieszne farsy Lekarz mimo woli, P. de Pourceaugnac i Miłość lekarzem, w których Molier smaga nielitościwie nieuctwo i szarlatanizm współczesnej medycyny, nim wyda im ostatnią bitwę w Chorym z urojenia; mitologiczny Amfitrjon; Uczone białogłowy, satyra na współczesne „emancypantki“; wreszcie Skąpiec.
Lżejsze swoje utwory pisał Molier prozą, poważniejsze wierszem, mimo że i tu czyni wyłom w konwencji epoki, pisząc pięcioaktowego Skąpca i Don Juana prozą, czem bardzo uraził współczesne pojęcia estetyczne. Utwory prozą posiadają naogół tok dialogu żywszy; komedje wierszem traktowane są w sposób zbliżony do współczesnej tragedji z jej długiemi tyradami.