Następnie, za ostatnich Walezych, siedziba króla wróciła z Bastylii do Luwru, który był niegdyś jej pierwszą bastylją. Pierwotne mieszkanie królów Francji — pałac św. Ludwika który zachował poprostu nazwę Pałacu, — jest zupełnie zagrzebane pod Pałacem Sprawiedliwości i tworzy jego piwnice: Pałac bowiem był zbudowany wśród Sekwany, jak katedra, i zbudowany tak starannie, iż najwyższy stan wody kryje zaledwie pierwsze stopnie. Wybrzeże Zegarowe grzebie dwadzieścia stóp pod ziemią te dziesięciowieczne budowle. Dorożki toczą się na wysokości kapitelów potężnych kolumn owych trzech wież, których wysokość musiała być niegdyś w harmonji z wytwornością pałacu i musiała się malowniczo odrzynać nad wodą, skoro dziś jeszcze, co do wysokości, wieże te idą o lepsze z najwyższemi budowlami Paryża. Kiedy się ogląda tę rozległą stolicę z wyżyn Panteonu, Pałac, wraz z Sainte-Chapelle, jeszcze robi wrażenie najbardziej monumentalne wśród tylu monumentów. Ten pałac naszych królów po którym depczecie przemierzając olbrzymią salę czekalną, t. zw. des pas perdus, był cudem architektury i jest nim jeszcze w inteligentnych oczach poety, który studjuje go oglądając Conciergerie. Niestety! Conciergerie zagarnęła pałac królów. Serce się krwawi, kiedy się patrzy, jak wyciosano kaźnie, skrytki, kurytarze, mieszkania, sale bez światła i powietrza, w tej wspaniałej konstrukcji, w której styl bizantyński, romański, gotycki, te trzy oblicza dawnej sztuki, kojarzyły się w architekturze XII wieku. Pałac ten jest dla pomników Francji z jej pierwszej epoki tem, czem, dla drugiej epoki, zamek w Blois. Tak samo jak w Blois w dziedzińcu możecie podziwiać zamek hrabiów na Blois, Ludwika XII, Franciszka I, Gastona, tak w Conciergerie znajdujecie w jednem zakolu charakter pierwotnych ras, a w Sainte-Chapelle architekturę św. Ludwika. Prześwietna rado gminna, skoro wydajesz miljony, przydaj architektom jednego albo dwu poetów, jeśli chcesz ocalić kolebkę Paryża, kolebkę królów, obdarzając Paryż i dwór monarszy Pałacem godnym Francji! Jestto kwestja godna studjowania przez kilka
