Oddalilibyśmy się jednak zbytnio od tematu, gdybyśmy się chcieli zapuszczać w szczegóły tych olbrzymich reform moralnych, które staną się niewątpliwie żądaniem Francji w wieku XX-tym; obyczaje bowiem przekształcają się tak wolno! Aby najlżejsze przeobrażenie mogło dojść do skutku, czyż nie musi wprzód najzuchwalsza idea poprzedniego wieku stać się najtrywialniejszym komunałem wieku bieżącego? To też, jeśli dotknęliśmy tej kwestji, to jedynie przez rodzaj kokieterji; bądź aby zaznaczyć iż nie uszła naszej uwagi, bądź aby jeszcze jedną pracę więcej przekazać naszym wnukom; a jestto, lekko licząc, już trzecia: pierwsza dotyczy kobiet publicznych, druga fizjologji rozkoszy. „Skoro dojdziemy do dziesięciu, zrobimy krzyżyk“ — powiada przysłowie.
W dzisiejszym stanie obyczajów i naszej tak niedoskonałej cywilizacji, istnieje problem, na razie nie do rozwiązania, który czyni zbyteczną wszelką dyskusję co do sztuki wybierania żony; przekazujemy go, jak i poprzednie, dumaniom filozofów.
Nikt nie zdołał rozstrzygnąć, co bardziej popycha kobietę do niewierności: niemożność odmiany, czy swoboda, jakąby jej zostawiono w tej mierze?
W dalszym ciągu — wciąż mówimy o mężczyźnie, który świeżo się ożenił — jeśli mężczyzna trafił na kobietę o temperamencie sangwinicznym, żywej wyobraźni, usposobieniu nerwowem, lub też charakterze biernym, położenie jego byłoby tem groźniejsze.
Mężczyzna, którego żona piłaby jedynie wodę, znajdowałby się w jeszcze większem niebezpieczeństwie (patrz Rozmyślanie p. t. Hygjena małżeństwa), ale, jeżeli przytem kobieta zdradza talent do śpiewu, lub jeśli łatwo ulega zakatarzeniom, wówczas wypadnie mu drżeć każdej godziny; faktem jest, iż śpiewaczki odznaczają się zmysłowym temperamentem, podobnie jak kobiety o nadmiernej wrażliwości błon śluzowych.
