Strona:PL Balzac - Cierpienia wynalazcy.djvu/51

bacznie chuderlawemu adwokacinie, zeszpeconemu ospą, o rzadkich włosach, o czole i czaszce spływających się z sobą. Stwierdziwszy że już gotów byłby przeskoczyć skrupuł, rzekł sobie:
 — Oto człowiek, jakiego mi trzeba.
 W istocie, Petit-Claud, napojony wzgardą, pożerany żądzą wybicia się, odważył się, mimo iż bez grosza, kupić kancelarję pryncypała za trzydzieści tysięcy; ufał, iż sposób wypłacenia się znajdzie w bogatem małżeństwie. Wedle zwyczaju, liczył na pryncypała że znajdzie mu żonę, poprzednik bowiem zawsze ma interes w tem aby wyswatać następcę i ściągnąć zeń swą należność. Petit-Claud liczył jeszcze więcej na siebie, nie zbywało mu bowiem na pewnym, dość rzadkim na prowincji polocie, którego pierwiastek tkwił zresztą w nienawiści. Wielka nienawiść zdolna jest do wielkiego wysiłku.
 Istnieje ogromna różnica między adwokatami w Paryżu a na prowincji; otóż, Cointet był zbyt zręczny aby nie wyzyskać namiętnostek które powodują tymi małymi adwokacikami. W Paryżu, wybitny adwokat, a jest ich wielu, posiada coś z dyplomaty: ilość spraw, waga interesów, zwalniają go od szukania w procedurze środka fortuny. Procedura, bądź jako broń zaczepna bądź odporna, nie jest już dla niego, jak dawniej, przedmiotem zysków. Na prowincji, przeciwnie, adwokaci uprawiają to smarowanie rachuneczków, tę nieskończoność akcików które przeciążają sprawę kosztami i zjadają mnóstwo stempli. Te bagatelki stanowią główny cel adwokata na prowincji; sili się narobić kosztów, gdy adwokat paryski ma na oku jedynie honorarjum. Honorarjum oznacza to, co klient winien jest, poza kosztami, zapłacić adwokatowi za mniej lub więcej zręczne prowadzenie sprawy. W kosztach uczestniczy do połowy skarb, gdy honorarja przypadają całe adwokatowi. Powiedzmy śmiało! honorarja, które się realizuje, rzadko są w harmonji z honorarjum żądanem i należnem za usługi dobrego adwokata. Adwokaci, lekarze i obrońcy paryscy, mają się, jak kurtyzany wobec przygodnych kochanków, niezmiernie na baczności co do