Strona:PL Balzac - Cierpienia wynalazcy.djvu/188

 — Gdyby mąż pani zgodził się na propozycje nawpół już ułożone między Cointetami a mną, rzekł Petit-Claud zbliżając się z Ewą do bram więzienia, zechce mnie pani zawiadomić, przyszedłbym natychmiast z upoważnieniem Cachana, na mocy którego Dawid mógłby wyjść i prawdopodobnie nie wróciłby już do więzienia...
 Te słowa powiedziane w obliczu kaźni były tem, co Włosi nazywają combinazione. U nich, słowo to wyraża nieokreślony postępek, w którym spotyka się trochę perfidji zmieszanej z legalnością, zręczność dozwolonego podejścia, wpół-legalne i dobrze przygotowane szalbierstwo. Według nich, noc św. Bartłomieja, to była combinazione polityczna.
 Dla przyczyn wyłuszczonych wyżej więzienie za długi jest wydarzeniem na prowincji tak rzadkiem, że, w przeważnej ilości miast, nie istnieje dom karny dla tego celu. W takim razie, wtrąca się dłużnika do tego więzienia, w którem zamyka się aresztowanych, uwięzionych, oskarżonych i skazanych. Takie są poszczególne nazwy, jakie w obliczu prawa kolejno przybierają ci, których lud nazywa łącznie zbrodniarzami. Dawida umieszczono tedy tymczasowo w jednej z izdebek angulemskiego więzienia, którą może świeżo opuścił jakiś skazaniec, odsiedziawszy swą karę. Wtrącony do aresztu, z przyznaną przez prawo sumą na miesięczny koszt wyżywienia, Dawid znalazł się w obliczu grubego jegomości, który, dla tych nieszczęśników, staje się potęgą większą niż władza króla: dozorca więzienny! Na prowincji, nie istnieje typ dozorcy chudego. Przedewszystkiem, to miejsce jest niemal synekurą; następnie, dozorca jest niby oberżysta nie płacący czynszu za lokal: żywi się bardzo dobrze, żywiąc bardzo licho więźniów, których lokuje, tak samo jak oberżysta, wedle ich środków. Znał Dawida z nazwiska, przez ojca zwłaszcza, toteż miał na tyle zaufania aby go dobrze umieścić na jedną noc, mimo że drukarz był bez grosza.
 Więzienie w Angoulême datuje z bardzo dawnych czasów i nie więcej doznało zmian niż katedra. Furta jego jest klasyczna: brama nabijana gwoździami, mocna, zużyta, niska, o budowie tem bar-