Strona:PL Balzac - Córka Ewy; Sekrety księżnej de Cadignan.djvu/13

rozpoczyna, z ogromnym hałasem, jego wielką karierę pisarską; — w Małych niedolach pożycia małżeńskiego, Balzac powraca do tego samego tematu na jej schyłku.
 Miłość w pojęciu Balzaka bardzo jest odmienna niż w całej poprzedzającej go literaturze. Omawiając, w swoim czasie, utwory Marivaux, miałem sposobność zaznaczyć, jakim krokiem naprzód, w stosunku do dawnej komedyi, jest subtelna analiza tego pisarza, rozszczepiająca ów rzekomy pierwiastek na cały szereg składników; ale terenem obserwacyi Marivaux było wnętrze duszy ludzkiej, izolowane poniekąd od zewnętrznego życia, tak jak społeczeństwo które służyło mu za materyał było od tego życia izolowane swojem wyjątkowo uprzywilejowanem położeniem. Przypomnijmy sobie Niebezpieczne związki Laclosa, ten późny kwiat cieplarniany skazanego na rychłą zagładę ancien regime’u! Ale Balzac staje się poetą nowo tworzącego się demokratycznego świata, w którym dominującą cechą jest obalenie wszystkich barier, otwarcie wszystkim wszelkich możliwości i dostępu, a co za tem idzie, kolosalne napięcie ambicyi, woli i ludzkiego wysiłku. Fałszem byłoby pojmować w tem społeczeństwie miłość w rozumieniu dawnych map Krainy czułości; wyzbywa się ona najzupełniej swojej arystokratycznej wyłączności; jest najściślej związaną z całokształtem nowoczesnego życia, jego walk, wysiłków a ambicyi,