Strona:PL Balzac - Blaski i nędze życia kurtyzany.djvu/187

mniejszy handel odpowiedział, zwłaszcza od dziesięciu lat, na przewrotne zamachy wielkiego handlu zapomocą wstrętnych malwersacyj z surowcami. Wszędzie gdzie uprawia się chemję, znika naturalne wino; toteż przemysł winny upada. Sprzedaje się fałszowaną sól, aby oszukać skarb. Trybunały przerażone są powszechną nieuczciwością. Słowem, przemysł francuski podejrzany jest całemu światu. Anglja demoralizuje się również. Źródłem zła jest, u nas, ustrój polityczny. Konstytucja obwieściła panowanie pieniądza, powodzenie stało się najwyższą racją bezbożnej epoki. Toteż, zepsucie sfer wyższych, mimo lśniących od złota pozorów i mimo sofistycznych dowodzeń, jest o wiele wstrętniejsze, niż plugawe i niejako indywidualne zepsucie sfer niższych, którego niektóre rysy zaprawiają komizmem — straszliwym, przyznaję wam — to opowiadanie. Rząd, który przeraża wszelka nowa myśl, wygnał z teatru elementy współczesnego komizmu. Mieszczaństwo, mniej wolnomyślne od Ludwika XIV, drży aby nie nadeszło jego Wesele Figara, zabrania grać politycznego Świętoszka i z pewnością nie pozwoliłoby grać dziś Turcareta, bo Turcaret stał się monarchą. Z tą chwilą, komedje trzeba opowiadać, książka stała się mniej szybką, ale tem pewniejszą bronią poetów.
 Tego ranka, w zamęcie audjencyj, rozkazów, kilkominutowych narad które robią z gabinetu Nucingena rodzaj wielkiej czekalni finansów jeden z agentów giełdowych oznajmił baronowi zniknięcie swego kolegi po fachu, jednego z najzręczniejszych, najbogatszych; Jakóba Falleix, brata Marcina Falleix i następcy Juljana Desmarets. Jakób Falleix był agentem firmy Nucingen. W zmowie z du Tilletem i Kellerami, baron uplanował zgubę tego człowieka równie na zimno, co gdyby chodziło o zabicie baranka na Wielkanoc.
 — Nie mókł bżedżymadź, rzekł spokojnie Nucingen.
 Jakób Falleix oddał spekulacji ogromne usługi. Kilka miesięcy wprzódy, w czasie przesilenia, on, zapomocą śmiałych manewrów, ocalił sytuację. Ale żądać wdzięczności od rozpruwaczy finanso-