B. — Duża paproć o grubym i krótkim kłączu, zewnątrz ciemnobrunatnym, wewnątrz trawiasto-zielonym; z kłącza wyrasta mnóstwo rozstrzępionych nitkowatych korzonków. Łodyga rozgałęziona, dochodząca do 70 cm wysokości. Liście podwójnie pierzaste, krótkoszypułkowe; ogonek liściowy i osadka pokryte łuskami. Kępy zarodni pod spodem liści. Cała roślina wydziela silny, charakterystyczny zapach.
ROŚNIE po lasach, gajach, odłogach, skałach, górach, między krzakami, w całej prawie Europie oraz w północnej części Azji i Ameryki.
UPRAWA. Spulchnić glebę, pomieszać ją z suchymi liśćmi, w wilgotnym i cienistym miejscu, najlepiej w lesie. Na ziemię tę kładzie się w lipcu odcięte liście z zarodnikami. Młode roślinki w kilka miesięcy po ukazaniu się, porozsadzać po lesie.
ZBIÓR. Kłącze paproci wykopuje się od lipca do listopada. Należy wybierać rośliny, które mają przynajmniej trzy lata. Po wykopaniu oczyszcza się kłącze z listowia i włókien i zdejmuje się, nie płucząc, wierzchnią część kory, aż do zielonego miąższu. Suszyć w miejscach ciemnych, przewiewnych, bez ogrzewania. Po ususzeniu zostaje około 40%. Przechowywać w ciemności w zamkniętych naczyniach.
Kłącze zachowują wartość leczniczą, dopóki posiadają w rozkroju zieloną barwę; barwa ta zanika w rok po ususzeniu. Sproszkowane kłącze ulegają jeszcze szybszemu zepsuciu. Najlepiej świeże kłącze zaraz po wysuszeniu przerabiać na wyciąg eteryczny Extr. Filicis maris aethereum. (Bieg.).
SKŁADNIKI: Tłustego oleju, z początku zielonego, później ciemno-brunatnego 6%, ślady olejku lotnego, cukru, kwasu garbnikowego i paprotnego.
UŻYTEK tylko wewnętrzny z kłączy, niekiedy w połączeniu z wyciągiem lotnym lub w pigułkach. Wyciąg jest
Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/60
Ta strona została skorygowana.
20. ASPIDIUM FILIX MAS SW.
Paproć samcza.
(Zanokcica, Paprotnik lekarski).
(Polypodiaceae — Paprotkowate).
