Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/51

ROZDZIAŁ XXV.

 A co do zagadnień i ich rozwiązania, ile zasad umiejętnych dla nich jest i jakie, to przez następujące uwagi rozjaśnić można. Skoro mianowicie poeta naśladowcą jest podobnie jak malarz albo mistrz jaki inny, naśladować musi jeden z tych trzech rodzajów: naśladuje mianowicie albo jak coś było lub jest, albo jak o czémś mówią ogólnie i jak się ono wydaje, albo jak coś być powinno. Wypowiada to zaś bądź sposobem zwykłym, bądź téż w wyrazach mniéj zwykłych i w przenośniach, jakto i wiele innych jest sposobów wyrażenia się, bo to pozwalamy poetom. Prócz tego nie te same są prawidła w polityce, co w kunszcie poetycznym, jak nie te same w nim, co w sztuce innéj. Przeciwko samemu kunsztowi poetycznemu dwojakie może być uchybienie: jedno przeciwko istocie jego, drugie podrzędne. Gdyby bowiem poeta podjął naśladowanie należycie a zbłądził w niém przez nieudolność, będzie to uchybienie przeciwko samemuż kunsztowi poetycznemu; gdyby zaś podjęcie było niewłaściwe i gdyby mistrz podjął wynaśladowanie np. konia podnoszącego naraz obie nogi prawe, albo gdyby popełnił błąd przeciwko jednéj jakiéjś sztuce, np. przeciwko umiejętności lekarskiéj albo jakiejkolwiek innéj, to nie jestto błąd przeciwko istocie kunsztu poetycznego. Dlatego podnoszone w zagadnieniach zarzuty z tego stanowiska odpierać trzeba.
 Najprzód jeżeli rzeczy wprowadzone są ze względu na sam kunszt poetyczny niemożliwe, jestto błąd, ale błąd ten da się utrzymać, skoro tylko przez to poemat cel swój osiągnie — a o celu już mówiliśmy — skoro mianowicie tym sposobem bądź sama ta część poematu, bądź inna, większy wzbudzi podziw. Przykład w pogoni za Hektorem. Gdyby jednak cel ten można było mniéj albo więcéj osiągnąć także zgodnie z zasadami sztuki, błąd taki nie jest usprawiedliwiony, bo o ile można, nie powinno się go w zasadzie popełniać nigdzie. Należy zatém zastanowić się, do jakiego rodzaju błędów należy wytknięte uchybienie, czy to uchybienie przeciwko saméjże sztuce, czy tylko podrzędne. Bo mniejszy to błąd, jeżeli poeta nie wiedział, że sarna rogów nie ma, niż gdyby jéj wcale nie umiał był wynaśladować.
 A nadto, gdyby czyniono zarzut, że poeta napisał coś niezgodnie z rzeczywistością, to może w ten sposób odpiérać go